Gradonačelnik Banje Luke Draško Stanivuković podnio je 27. septembra krivičnu prijavu protiv Radovana Viškovića, premijera Republike Srpske (RS), jednog od entiteta u Bosni i Hercegovini (BiH), i Alena Šeranića, ministra zdravlja i socijalne zaštite RS-a, Posebnom odjeljenju za suzbijanje korupcije, organizovanog i najtežih oblika privrednog kriminala Tužilaštva RS-a.
Radi se o dopuni krivične prijave koju je Stanivuković podnio Okružnom javnom tužilaštvu u Banjoj Luci 24. septembra protiv Vlade Đajića, direktora Univerzitetsko-kliničkog centra RS-a (UKC) i Stanislava Čađe, direktora firme TGT Tehno Gas iz Laktaša kod Banje Luke.
Stanivuković tvrdi da već godinama firma TGT Tehno Gas bez dozvole isporučuje kiseonik UKC-u RS-a.
Kako je naveo u prijavi, UKC RS za liječenje pacijenata koristi kiseonik koji je registrovan kao tehnički, a ne medicinski, jer TGT Tehno Gas nema dozvolu za uvoz i distribuciju medicinskog kiseonika.
Koja je razlika između industrijskog i medicinskog kiseonika?
Industrijski kiseonik se uglavnom koristi za zavarivanje, plinsko zavarivanje i druge namjene u industriji. Industrijski kiseonik može da sadrži i štetne plinove poput ugljičnog monoksida i metana.
Medicinski kiseonik se odnosi na korištenje kriogenog odvajanja za odvajanje kiseonika iz atmosfere za distribuciju kiseonika za medicinsko liječenje pacijenata (postupak proizvodnje medicinskog kiseonika).
Primjenjuje se za liječenje respiratornih bolesti, te bolesti srca i cerebrovaskularnog sistema. Može se koristiti i za druge medicinske namjene.
Zbog svoje primjene kao lijeka, u zemljama se medicinski kiseonik uključuje kao lijek za upravljanje, te je potrebna dozvola za proizvodnju i distribuciju medicinskog kiseonika.
Šta stoji u krivičnoj prijavi?
U krivičnoj prijavi se navodi da je UKC RS u ovoj godini sklopio posao sa firmom TGT Tehno Gas posao vrijedan 1,8 miliona maraka bez PDV (oko 900.000 evra), te da je do sada isplaćeno oko 1,3 miliona maraka.
Osumnjičene u aferi "Kiseonik" Draško Stanivuković tereti za proizvodnju i stavljanje u promet proizvoda štetnih za liječenje, proizvodnju i stavljanje u promet škodljivih proizvoda, zloupotrebu službenog položaja ili ovlaštenja, nesavjestan rad u službi, falsifikovanje ili uništavanje službene isprave i krivično djelo navođenje na ovjeravanje neistinitog sadržaja.
Sekretarka Republičkog javnog tužilaštva RS-a Dragica Tojagić navela je 27. septembra novinarima da će prijava biti dodijeljena postupajućem tužiocu koji će nakon analize prijave i dostavljenih dokaza "odlučiti u kojem smjeru će se odvijati rad na ovom predmetu".
Okružno javno tužilaštvo u Banjoj Luci saopštilo je 27. septembra da je Stanivukovićevu prijavu proslijedilo Posebnom odjeljenju za suzbijanje korupcije, organizovanog i najtežih oblika privrednog kriminala Tužilaštva RS-a, obzirom da je takva praksa "u slučaju kada je učinilac krivičnog djela službeno ili odgovorno lice izabrano ili imenovano od Narodne skupštine RS-a".
Šta kažu u Agenciji za lijekove i medicinska sredstva BiH?
Gradonačelnik Banje Luke tvrdi kako firma koja je isporučivala kiseonik UKC-u Banja Luka nije registrovana za promet lijekova, za proizvodnju lijekova.
"Firma nije registrovana ni za šta. TG – tehnički gas, industrijski. Kroz promet u Republiku Srpsku ušao samo tehnički, industrijski kiseonik, papirološki. To tvrdim od prvog dana, sa svim ovim dokazima, i dva lažna kojima su oni mahali", poručio je Stanivuković 27. septembra ispred Tužilaštva RS-a.
Iz Agencije za lijekove i medicinska sredstva BiH za Radio Slobodna Evropa (RSE) su naveli da TGT Tehno Gas u 2020.godini nije uvozio medicinski kiseonik, da nemaju dozvolu za promet niti za proizvodnju, te da nisu podnijeli ni zahtjev za dozvolu za promet.
"Da bi se neki lijek uvezao u BiH, potrebno je da pravno lice koje ga uvozi ima dozvolu za velepromet koju Agencija izdaje. Da bi oni to učinili, potencijalni uvoznik se prvo mora obratiti entitetskim ministarstvima zdravlja, koji utvrđuju da li ispunjava uslove", ističu u Agenciji i dodaju kako se uvoz se vrši po dva osnova.
"Kao registrovan lijek (nosilac dozvole mora da se javi na kontrolu prve uvezene serije, ali i na kontrolu svake uvezene serije nakon nje), i kao neregistrovan lijek (odobravaju entitetska ministarstva zdravlja ili Odjeljenje za zdravstvo Brčko Distrikta)", ističe se u odgovoru za RSE.
Dodaju da u Bosni i Hercegovini Messer Tehnoplin ima dozvolu za proizvodnju medicinskog kiseonika, i da njime mogu i prometovati.
Prema podacima Agencije, ova firma sa sjedištem u Sarajevu je u 2020. godini prijavila promet ovog tipa kiseonika u iznosu 2,445,534 maraka (oko 1,23 miliona evra). O samoj isporuci lijeka ka zdravstvenim ustanovama nemaju podatke, jer, kažu, nemaju obavezu praćenja isporuke.
U Ministarstvu zdravlja i socijalne zaštite RS, pak, tvrde da TGT Tehnogas ima potrebne dozvole.
"Uvidom u Registar Agencije za lijekove i medicinska sredstva BiH firma TGT Tehnogas je nosilac dozvole za stavljanje u promet medicinskog gasa-kiseonika. Lijekovi koji imaju dozvolu za stavaljanje u promet u BiH, kao što je slučaj sa navedenim lijekom čiji je zastupnik ova firma, su lijekovi čiji su kvalitet efikasnost i bezbjednost dokazani. Registar Agencije je javno dostupan na zvaničnoj internet stranici te institucije", saopštili su iz Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite RS-a 24. septembra.
Direktor TGT Tehno Gas je Stanislav Čađo, bivši ministar unutrašnjih poslova RS-a.
Čađo za RSE nije želio dati komentar o nabavi kiseonika za UKC RS.
Šta je utvrdila Vlada RS-a?
Iza zatvorenih vrata je 27. septembra održana i tematska sjednica Vlade RS-a o nabavci i korištenju kiseonika u bolnicama u RS-u.
Nakon sjednice je saopšteno da se zadužuje Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite da u saradnji sa Republičkom upravom za inspekcijske poslove i Univerzitetskim kliničkim centrom Republike Srpske u roku od 48 časova od donošenja ovog zaključka, obezbijedi uslugu laboratorije ovlaštene za ispitivanje kontrole kvaliteta kiseonika, a u svrhu pribavljanja nezavisne potvrde kvaliteta medicinskog kiseonika koji se koristi u ovoj ustanovi.
Osim ovog zaključka, nikakva druga informacija nije saopštena nakon sjednice Vlade.
Premijer RS-a Radovan Višković poručio je uoči sjednice da će, kada se dokaže da se u bolnicama koristi medicinski kiseonik, uslijediti krivične prijave zbog širenja panike među pacijentima i građanima.
Draško Stanivuković, komentarišući sjednicu Vlade RS-a, naveo da je Vlada trebala biti raspuštena na zasijedanju.
"Institucije RS-a šute već četiri dana, mi smo već četiri dana bez ijednog validnog dokumenta koji daje potrebne odgovore. Višković je trebalo da raspusti Vladu zato što ćuti, a ne da saziva sjednica, uhapsite me ako jedna riječ nije tačna od ovog što govorim", rekao je Stanivuković.
Iz UKC-a RS su se 25. septembra oglasili saopštenjem prema kojem tvrde da se kiseonik, koji se u ovoj zdravstvenoj ustanovi daje pacijentima, nije štetan po zdravlje, da je u skladu sa potrebnim propisima i da je isti kao kiseonik koji se koristi u svim bolnicama u regionu i Evropi.
Zbog nabavke kiseonika u UKC-u RS-a predstavnici opozicije su 27. septembra najavili i proteste 2. oktobra u Banjoj Luci.
