Bosna i Hercegovina danas obilježava Dan nezavisnosti. Prvi mart 1992. godine bio je ključni trenutak koji je odredio sudbinu zemlje. Tog dana 1992. godine, na referendumu, građani su izrazili svoju volju za suverenost, a Bosna i Hercegovina je krenula putem samostalnosti. Ovaj datum simbolizira početak nove ere za našu domovinu, ali i uvod u turbulentna vremena koja su slijedila.
Kamen-temeljac samostalne BiH
Referendum za nezavisnost Bosne i Hercegovine održan je 29. februara i 1. marta 1992. godine, na preporuku Arbitražne komisije međunarodne konferencije o Jugoslaviji, u završnoj fazi disolucije bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ). Građani su se tada izjašnjavali o budućnosti zemlje, a jedno pitanje je bilo ključno: "Jeste li za suverenu i nezavisnu Bosnu i Hercegovinu, državu ravnopravnih građana, naroda Bosne i Hercegovine - muslimana, Srba, Hrvata i pripadnika drugih naroda koji u njoj žive?"
Značajna izlaznost i gotovo jednoglasna podrška
Na referendumu je glasalo 2.073.568 građana, što je predstavljalo izlaznost od 63,6%. Rezultati referenduma bili su nevjerovatno jasni: čak 99,7% onih koji su izašli na glasanje podržali su nezavisnost, dok je samo 0,3% bilo protiv. Međutim, značajan broj Srba bojkotirao je referendum, što je rezultat poziva Srpske demokratske stranke (SDS) da Srbi ne glasaju. Ovaj bojkota uslovljen političkim okolnostima imao je dugoročne posljedice na društvene i političke procese u Bosni i Hercegovini.
Formalizacija nezavisnosti: Priznanje od strane međunarodne zajednice
Rezultati referenduma potvrđeni su 6. marta 1992. godine u Parlamentu Bosne i Hercegovine, a 1. mart je postao simbol nezavisnosti. Tri godine kasnije, 6. marta 1995. godine, predsjednik Alija Izetbegović potpisao je Ukaz kojim se 1. mart proglašava Danom nezavisnosti Bosne i Hercegovine i državnim praznikom. Zakon o ovom prazniku usvojen je od strane Skupštine Republike Bosne i Hercegovine 28. februara 1995. godine.
Političke tenzije: Dan nezavisnosti u Federaciji BiH
Međutim, Dan nezavisnosti Bosna i Hercegovina slavi samo u Federaciji Bosne i Hercegovine, jer vlasti u bh. entitetu RS osporavaju ovaj praznik. Ipak, ovaj datum ima poseban značaj za sve Bosance i Hercegovce, koji odaju počast onima koji su se borili za slobodu i nezavisnost zemlje.
Zanimljivosti o Danu nezavisnosti
- Bošnjačka i hrvatska podrška: Na referendumu, najveća podrška nezavisnosti došla je od Bošnjaka i Hrvata, dok su mnogi Srbi izostali sa glasanja. Ovaj politički razlaz među narodima postavio je temelje za konflikte koji su uslijedili.
- Evropsko priznanje: Iako je Dan nezavisnosti u Bosni i Hercegovini postao državnim praznikom tek 1995. godine, Evropska ekonomska zajednica (današnja Evropska unija) priznala je ovaj datum kao dan nezavisnosti BiH već tada, što je imalo ključnu ulogu u međunarodnom priznanju države.
- Ratni izazovi: Iako je referendum bio izraz volje građana za samostalnost, to je bila i polazna tačka za rat koji je uslijedio, koji je trajao do 1995. godine. To znači da je Dan nezavisnosti BiH uvijek povezan i sa sjećanjem na borbu za opstanak i teritorijalnu integritet.
Dan nezavisnosti Bosne i Hercegovine nije samo datum na kalendaru. On je simbol slobode, jednakosti i borbe za pravo svakog građanina na opredjeljenje svoje budućnosti. Ovaj dan podsjeća nas na važnost političke volje i političkog odlučivanja, kao i na snagu naroda koji je imao hrabrosti suočiti se sa svim izazovima.
Dan nezavisnosti Bosne i Hercegovine jedan je od ključnih simbola nacionalnog identiteta i ujedinjenja svih građana Bosne i Hercegovine, bez obzira na njihove etničke, vjerske ili druge razlike.
