Dvadeset osam godina prošlo je otkako je 2.073.568 Bosanaca i Hercegovaca izašlo na referendum i odgovorilo na pitanje koje je glasilo: “Jeste li za suverenu i nezavisnu Bosnu i Hercegovinu, državu ravnopravnih građana, naroda BiH - Muslimana, Srba, Hrvata i pripadnika drugih naroda koji u njoj žive?”
Rezultat glasanja bio je da se 99,44 posto građana pozitivno izjasnilo o ovom pitanju i izglasalo nezavisnost domovine, a samo njih 6.073 od ukupnog broja onih koji su izašli bila su protiv.
Tako su 29. februar i 1. mart 1992. , ali i dani i godine koji su uslijedili, ušli su u historiju.
Krvava agresija
Na glasanje i demokratsko pravo građana dio srpskog naroda, okupljen oko SDS-a, uzvratio je na najbrutalniji i najnehumaniji način. Uvod u najkrvaviju agresiju na jednu evropsku zemlju neviđen od Drugog svjetskog rata počeo je barikadama u pojedinim sarajevskim naseljima. Dan nakon referenduma pale su i prve žrtve koje su mučki ubili pripadnici srpskih paravojnih formacija koje su tih dana pokušale ugušiti volju i prava većine stanovnika ove zemlje.
U općinama koje su bile pod kontrolom SDS-a, koji je na sve načine opstruirao održavanje referenduma, glasanje nije moglo biti održano, pa su biračka mjesta otvarana u najbližim mjestima u kojima su građani mogli na miru ispuniti svoju dužnost.
Već tokom priprema za referendum ubijen je Abdulah Kovačević, jedan od zagovornika referenduma iz Vražića kod Čelića. Njega su još u novembru 1991. oteli rezervisti bivše jugoslavenske vojske, a njegovo tijelo unakaženo je pronađeno 6. januara 1992. na brdu Žunovo, nedaleko od njegovog rodnog mjesta.
Prva žrtva u Sarajevu bio je Kenan Demirović s Kobilje Glave. Ovaj 17-godišnjak 2. marta 1992. pošao je obići djedov mezar, kada je kukavički ubijen iz zasjede. Istog dana srpski specijalci na Trebeviću su ubili i Ramu Bibera. Ovaj radnik GRAS-a s kolegom Abdulahom Rizvanovićem radio je na osiguranju Trebevićke žičare. Dan nakon toga, život su izgubile i dvije žrtve iz Hercegovine, Arminko Pošković i Zoran Grebović. Njih dvojica ubijena su na Čemernom.
Badinterova komisija
Odluci o referendumu u BiH prethodilo je donošenje Briselske deklaracije o Jugoslaviji od 17. decembra 1991., na temelju preporuka Međunarodne arbitražne komisije, kojom je predsjedavao Francuz Robert Badinter. Tim dokumentom konstatirana je disolucija SFRJ i tadašnje republike pozvane su da se do 23. decembra 1991. izjasne o nezavisnosti.
Republike su dobile obećanja da će do 15. januara biti i međunarodno priznate. No, tog dana objavljen je izvještaj Badinterove Arbitražne komisije, u kojem je konstituiranje BiH kao suverene države uvjetovano još jedino referendumom njenih građana.
Najveći sinovi
Na osnovu toga, Skupština Bosne i Hercegovine, u skladu s Ustavom, 26. januara 1992. donijela je Odluku o raspisivanju referenduma o budućem statusu Republike.
Zemlje Evropske zajednice priznale su Bosnu i Hercegovinu 6. aprila 1992., ali tada je istovremeno počela i stravična agresija na našu zemlju.
Heroji Armije Republike BiH životima su branili domovinu sve do 1995. godine, kada je potpisan Dejtonski mirovni sporazum.
Da taj sporazum jeste donio mir, ali i brojne nepravde za ovu napaćenu zemlju, pokazuju činjenice da se danas 1. mart, Dan nezavisnosti, ne obilježava zvanično u svim dijelovima BiH, jer ga u entitetu RS ne priznaju i ništa se nije promijenilo u odnosu na 1992. godinu kada je u pitanju ovaj datum.
No, značaj ovog datuma za historiju daleko prevazilazi aktuelna i bilo koja druga politička dešavanja, jer niko ne može negirati činjenicu da je apsolutna većina građana, među kojima su bili pripadnici svih konstitutivnih naroda, Bošnjaka, Srba, Hrvata te ostalih, 1992. godine odlučila da želi obnoviti nezavisnost.
U temelje današnje BiH ugrađeno je na desetine hiljada života najvećih sinova ove zemlje i ovaj datum svetinja je za sve njene domoljube.
Zato, ponosno i dignute glave iz srca danas kažimo: Domovino, Bosno i Hercegovino, sretan ti Dan nezavisnosti!
