Podrška reformi visokog obrazovanja u Federaciji BiH ove godine realizirat će se kroz nekoliko projekata, a jedan od značajnih je svakako i osiguranje kvaliteta studijskih programa na I i II ciklusu studija. Za realizaciju ove reforme bit će korišten dio novca od 9.613.000 KM, koje je Vlada FBiH ove godine odobrila iz budžeta za obrazovanje i nauku kroz 11 transfera. Zahvaljujući usmjeravanju budžetskog novca u nauku i kulturu, ove je godine je bio otvoren i konkurs za dodjelu federalnih nagrada za nauku koji je zatvoren 26. maja 2022. godine.
Pomoćnik ministra za nauku i tehnologiju u Federalnom ministarstvu obrazovanja i nauke Jasmin Branković pojašnjava za Raport kako je Ministarstvo pozvalo na saradnju i partnerstvo sve potencijalne predlagače kandidata za nagrade, odnosno sve naučne i istraživačke ustanove - akademije nauka i umjetnosti, univerzitete i njihove organizacijske jedinice, visoke škole, naučne ustanove, naučno-istraživačke i istraživačko- razvojne institute, tehnološke parkove i druge pravne osobe registrirane za obavljanje naučno- istraživačke i istraživačko-razvojne djelatnosti sa sjedištem u Federaciji BiH.
Vrednovanje naučnih rezultata
"Federalne nagrade za nauku, u skladu sa Uredbom Vlade FBiH, dodjeljuju se u četiri kategorije: Nagrada za životno djelo (10.000 KM), Godišnja nagrada za nauku (5.000 KM po naučnoj oblasti), Godišnja nagrada za mlade istraživače (5.000 KM) i Godišnja nagrada za popularizaciju i promociju nauke (2.000 KM). Nagrade će biti dodijeljene državljanima BiH s prebivalištem u FBiH za iznimno značajna dostignuća u naučno-istraživačkoj i istraživačko-razvojnoj djelatnosti, za proširenje naučnih spoznaja i za iskazane uspjehe u primjeni rezultata naučno-istraživačkog i istraživačko-razvojnog rada, koje su postigli naučnici i istraživači.
Nagrade za nauku uobičajena su praksa u svim civiliziranim državama svijeta. U FBiH do prošle godine nije postojao uređen način i procedura društvenog vrednovanja naučnih rezultata, premda je evidentno da naučnici i istraživači s ovih prostora ostvaruju zapažene uspjehe na domaćem i međunarodnom planu. Smatramo da dodjela ovih nagrada, pored priznanja naučnicima za postignute rezultate, predstavlja značajan doprinos popularizaciji nauke i istraživačkog rada. Nagrade će biti dodijeljene uz Dan nauke u Federaciji BiH, koji se obilježava 12. decembra", pojasnio je Branković.
On naglašava kako u resornom ministarstvu čine sve kako bi imali vidljive i prepoznatljive projekte koji se tiču razvoja nauke, ali i razvoja naučno-istraživačkih djelatnosti.
"Razvoj nauke u BiH, kao i u bilo kojoj državi u svijetu, je od izuzetnog značaja, jer bez naučno- tehnološkog razvoja nema niti privrednog. Naravno, za bilo kakav vidljiviji napredak potrebno je osigurati značajnija finansijska sredstva, a poređenja radi, u većini zemalja okruženja i EU se za nauku i istraživanje na godišnjem nivou izdvaja 2 do 3 posto GDP-a.
Ove godine Transfer za razvoj institucija nauke i podsticaj naučno-istraživačkog rada od značaja za FBiH iznosi 913.000 KM, dok je za institucije nauke i kulture od značaja za FBiH, kroz tri zasebna transfera, za podršku programima i projektima akademijama za nauku i umjetnost, kojima se osigurava kontinuitet rada i održavanje djelatnosti na dostignutom nivou, planirano ukupno 300.000 KM", pojasnio je Branković.
Dodao je kako je za podršku programima i projektima kojima se osigurava kontinuitet rada i održavanje djelatnosti na dostignutom nivou za institucije nauke i kulture od značaja za BiH planiran iznos od 800.000 KM.
"Transfer za oblast nauke od značaja za FBiH vrijedan je 350.000 KM, a namijenjen je za naučno-istraživačke, istraživačko-razvojne i visokoškolske ustanove, naučna i naučno-stručna društva, udruženja građana, fondacije, studentske organizacije i asocijacije, naučne radnike, istraživače i autore, komercijalne izdavače, te printane i elektronske medije", kazao je.
Potom se osvrnuo na i novi Konkurs za finansiranje/sufinansiranje naučno-istraživačkih i
istraživačko-razvojnih projekata u FBiH u 2022. godini.
"Konkurs je raspisan za (su)finansiranje projekata koji predstavljaju izvor novih naučnih ideja i saznanja i doprinose razvoju naučne misli, za fundamentalna i primijenjena istraživanja, kao i posebna istraživanja od interesa za FBiH. Ove projekte mogu prijaviti: javni naučno-istraživački i istraživačko-razvojni instituti te javni univerziteti, kao i druga pravna lica javnopravnog karaktera registrirana za obavljanje naučno- istraživačkog i istraživačko-razvojnog rada, izuzev fakulteta, akademija i drugih organizacijskih jedinica visokoškolskih ustanova koji svoje aplikacije podnose isključivo putem matičnih univerziteta. Konkurs je otvoren do 21.06.2022. godine. Maksimalan iznos traženih i odobrenih sredstava po projektu može biti do 18.000 KM za projekte u oblasti tehničkih, biotehničkih i prirodnih nauka, te biomedicine i zdravstva, a do 12.000 KM za projekte u oblasti društvenih i humanističkih nauka", pojašnjava Branković.
Novi konkursi
Branković je govorio je i značajnim projektima koji su planirani iz oblasti nauke.
"Kao i prethodnih godina, u oblasti nauke bit će raspisan i Javni poziv za naučna i naučno-stručna društva te javne naučne ustanove za podršku organizaciji domaćih i međunarodnih naučnih skupova, te štampanje naučnih časopisa i knjiga. Na ovaj javni poziv mogu aplicirati i autori, odnosno kandidati koji nisu zaposleni na nekoj od javnih visokoškolskih i naučnih ustanova za dodjelu podrške izdavanju novije naučne, stručne i univerzitetske literature te za sufinansiranje istraživačkog rada, naučnog usavršavanja i studijskog boravka u zemlji i inostranstvu. Javni poziv za ove programe podrške, u iznosu od 350.000 KM, planiran je za jesen, a njime je još obuhvaćen i otkup novije naučne literature od komercijalnih izdavača s područja FBiH te program populariziranja nauke. Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke je u Budžetu za ovu godinu osiguralo i 1.100.000,00 KM za podršku programima i projektima institucija nauke i kulture od značaja za BiH.
Također, Ministarstvo već duže vrijeme sufinansira i podržava razne vidove međunarodne naučno- tehnološke saradnje. Naime, istraživači iz cijele BiH odavno sarađuju na realizaciji zajedničkih projekata, a u kojima participiraju institucije i naučnici iz okruženja. U mnoge projekte su aktivno uključeni i istraživači te naučno-istraživačke ustanove iz evropskih zemalja, jer ni mnoge razvijenije zemlje nemaju neophodne kapacitete za realiziranje složenih naučno-istraživačkih projekata", pojašnjava Branković.
Kazao je i kako je Ministarstvo obrazovanja i nauke FBiH opredijeljeno da podržava razvoj nauke te naučno-istraživačke djelatnosti u FBiH, te da je to jedan glavnih pokretača i temeljnih faktora permanentnog i održivog napretka.
"Mi ćemo i dalje aktivno učestvovati i davati svoj doprinos unapređenju i reformi naučno-istraživačkog sektora, svjesni činjenice da kvalitetnim istraživanjem i razvojem nauke težimo ukupnom progresu i afirmiranju naše zemlje kao naučno i tehnološki opredijeljene države na međunarodnom planu. FBiH nesumnjivo ima kvalitetnih stručnjaka i istraživača, zaposlenih na univerzitetima, institutima i tehnološkim centrima, ali kojima treba omogućiti značajna sredstva za implementaciju projekata i novih tehnologija", kazao je Branković.
