Evropska unija pokušava da na sve načine postane nezavisna od ruske nafte. Ali, čini se da ni distributeri koji bi mogli da postanu opcija B za dopremanje ove skupe energije nisu ništa manje "prljavi".
Kako drugih opcija nema, evropski lideri su prinuđeni da o dopremanju pregovaraju sa ratnim huškačima, autokratskim liderima koji ne poštuju ljudskih prava, kao i onima koji važe za najveće serijske zagađivače vazduha.
„EU je odlučila da se diverzifikuje od Rusije i da se okrene pouzdanijim partnerima od povjerenja“, rekla je ovog mjeseca predsjednica Evropske komisije Ursula von der Leyen dok je pored nje stajao predsjednik Azerbejdžana Ilham Alijev.
Iz istog razloga je francuski predsjednik Emmanuel Macrone u četvrtak zažmurio na optužbe koje prestolonasljednika Saudijske Arabije Mohameda bin Salmana targetiraju kao naručioca ubistva novinara Džamala Kašogija i ugostio ga u zvaničnoj posjeti.
Njihove evropske kolege njemački kancelar Olaf Scholz i italijanski premijer Marijo Dragi, bili su zauzeti dodvoravanjem liderima sjevernoafričkih država.
Sve ove alternative su de fakto etički prljave - novi potencijalni dobavljači od Saudijske Arabije do Katara, preko Alžira i Irana su nisko rangirani na Indeksu ljudskih sloboda. Iz tog razloga Poltiko je sproveo istraživanje koje pokazuje čija je nafta "najkrvavija".
1. Rusija
Najgore rangirana je Rusija, sa kojom su Zapadne zemlje sasjekle gotovo sve diplomatske odnose. Američki Senat u četvrtak je jednoglasno usvojio rezoluciju kojom se poziva da državni sekretar Antony Blinken proglasi Rusiju državnim sponzorom terorizma.
2. Saudijska Arabija
Odmah nakon nje je Saudijska Arabija, čija nafta trenutno čini manje od 10 odsto ukupnog evropskog uvoza.
Ali, procenat će sigurno rasti, obzirom da je Američki predsjednik Joe Biden već posjetio Bliski istok ovog mjeseca kako bi pokušao da obezbjedi zalihe, odrekavši se svog ranijeg zavjeta da će od saudijske kraljevske porodice učiniti „pariju“. Za to vrijeme, koalicija koju predvodi Saudijska Arabija nastavlja krvavi rat u Jemenu u kom je stradalo na hiljade ljudi. Uz to, saudijske vlasti vrše represiju nad disidentima i aktivistima za ljudska prava.
3. Iran
Iran ima najveće rezerve gasa na svijetu, ali iskorištavanje toga za evropske fabrike i domaćinstva je otežano, prije svega zbog sankcija koje su uvedene zbog iranskog nuklearnog programa kojima su blokirane sve legalne isporuke nafte ili gasa.
Osim nuklearnog pitanja, Iran - na čelu sa vrhovnim vođom ajatolahom Alijem Hamneijem - nastavlja da vrši represiju nad svojim narodom, krši ljudskih prava, a takođe su i iranske snage duboko uključene u građanski rat u Siriji.
4. Egipat
Egipatski predsjednik Abdel Fatah el Sisi složio se sa tim da pošalje više gasa Njemačkoj zajedno sa vodonikom koji je dio sporazuma o saradnji. Takođe je bio u Parizu kako bi razgovarao sa Macronom. Uz to, Leyen je u junu najavila dogovor o dopremanju više gasa iz Egipta i Izraela u Evropu.
Ali el-Sisijev autoritarni režim ima velike probleme sa ljudskim pravima.
„Desetine hiljada vladinih kritičara, uključujući novinare i branioce ljudskih prava, ostaju u zatvoru zbog politički motivisanih optužbi“, napominje Human Rights Watch.
5. Katar
Katar, kojim vlada šeik Tamim bin Hamad Al Tani, možda je mali, ali ove godine se suočava sa dva velika izazova- izgradnjom ogromnih fudbalskih stadiona, na kojima će se održati Svjetsko prvenstvo i iznenadnom potražnjom Evrope za njihovim gasom. Njemački vicekancelar Robert Habek je posjetio Dohu ranije ove godine, kako bi zaključio sporazum o gasu.
7. Azerbejdžan
O Azerbejdžanu se dugo govorilo kao o alternativnom izvoru energije, a zemlja je povezana sa EU preko Transanadolskog gasovoda za prirodni gas i Transjadranskog gasovoda.
Na putovanju u Baku ranije ovog mjeseca, Leyen je potpisala sporazum o povećanju isporuka za 50 odsto na 12 milijardi kubnih metara, koja će porasti na 20 milijardi kubnih metara kroz nekoliko godina.
Ali Azerbejdžan ima nikako nije neko u čiji budžet bi trebalo "upumpavati" novac. Od 2020. godine u Nagorno-Karabahu se odvija sukob između Azerbejdžana i Jermenije. Alijev, vladar zemlje, takođe ima problema sa nepoštovanjem demokratskih vrijednosti. Zemlja se našla na udaru kritika zbog izborne prevare, ograničavanja slobode štampe i hapšenja i premlaćivanja opozicionih aktivista.
8. Alžir
Mario Dragi je obezbjedio nove isporuke gasa iz Alžira nakon sastanka sa predsjednikom Abdelmadžidom Tebunom. Prema sporazumu koji je završen ovog mjeseca, alžirska državna energetska kompanija Sonatrak i italijanski Eni će razviti naftno polje i trgovati sa dodatnih devet milijardi kubnih metara gasa do 2024. godine. To će Alžir staviti iznad Rusije kao italijanskog snabdjevača gasom broj 1.
Alžir ima svoje razloge da se igra politike sa gasom jer podržava pokret za nezavisnost Zapadne Sahare i nalazi se u dugogodišnjem diplomatskom sukobu sa Marokom, koji tvrdi da kontroliše teritoriju. To je već dovelo do toga da je Alžir odustao od sporazuma o saradnji sa Španijom (koja podržava Maroko) i time potvrdio da se energija koristi kao poluga u potpuno drugačijem sukobu. Vlada takođe ima lošu evidenciju o represiji političke opozicije i ograničavanju slobode govora.
9. SAD
Vjerovali ili ne na ovoj listi se nalaze i Sjedinjene Države. Iako neće moći da pokriju ruski udio gasa same, Bijela kuća obavezala da će iskoristiti svoj diplomatski uticaj da pomogne da se tereti sa drugih mjesta dovezu u Evropu.
Kao razlog stavljanja na ovu "crnu listu" Politiko navodi to što se 6. januara u ovoj državi dogodio pokušaj državnog udara.
10. Holandija
Posljednja na listi je Holandija - snažna demokratija i najveći proizvođač gasa u EU. Ali problem sa ovom zemljom je to što bi ogromno gasno polje Groningen trebalo da bude povučeno iz upotrebe 2023. godine jer izaziva zemljotrese.
