Izbori za Evropski parlament – jedini multinacionalni parlament na svijetu koji se bira narodnom voljom – održavaju se svakih pet godina. Sa skoro 450 miliona građana EU koji će glasati od 6. do 9. juna, ovo su najveći demokratski izbori na svijetu nakon Indije.
Evropski parlament je jedino multinacionalno zakonodavno tijelo na svijetu koje je bira narod, a stanovnici Evrope biraju zakonodavce koji će zastupati njihove interese na nivou EU.
Odobravaju budžet
Poslanici Evropskog parlamenta odlučuju koji će se zakoni primjenjivati u cijeloj Evropskoj uniji – od propisa o zaštiti životne sredine preko migracije do sigurnosne politike – te odobravaju budžet EU i prate kako se novac troši.
Parlament, uz Evropsko vijeće, bira i predsjednika Evropske komisije (trenutno Ursula von der Leyen, koja traži novi mandat) i imenuje njenih 27 komesara.
Iako je svrha izbora odlučivanje ko će služiti u parlamentu, birači to često koriste da izraze nezadovoljstvo svojim nacionalnim vladama. Članovi francuskog desnog krila, na primjer, rekli su da žele da izbori služe kao referendum o predsjedniku Emmanuelu Macronu.
Birači na izborima 2024. birat će 720 članova Evropskog parlamenta. Broj poslanika u Evropskom parlamentu određuje se prije svakih izbora, a najviše ih je 750 (plus predsjednik).
Zastupljenost svake zemlje je zasnovana na veličini stanovništva, pri čemu je najviše mjesta dodijeljeno Njemačkoj - 96 mjesta, Francuskoj 81, 76 za Italiju, 61 za Španiju i 53 za Poljsku. Na drugom kraju spektra, Kipar, Luksemburg i Malta imaju po samo šest mjesta.
Birači biraju liste kandidata koje su dostavile njihove stranke.
Nakon što budu izabrani, zastupnici će se pridružiti parlamentarnim "grupama" prema ideologiji (zeleni, socijalisti, desni centar, krajnja desnica, itd.). Na primjer, grupa lijevog centra Socijalisti i demokrate (S&D) ujedinjuje, između ostalih, članove njemačke Socijaldemokratske partije, Francuske socijalističke partije i italijanske Demokratske partije.
Dvije najveće parlamentarne grupe uglavnom su bile Evropska narodna partija desnog centra i S&D, ali stranke krajnje desnice ostvaruju značajan prodor širom Evrope i očekuje se da će dobro proći 2024. godine.
Glasanje počinje u Nizozemskoj
Glasanje ove godine počinje 6. juna u Nizozemskoj, a dan kasnije slijede Irska i Češka. Italija, Latvija, Malta i Slovačka počinju glasanje 8. juna, ali će velika većina zemalja članica EU glasati u nedelju, 9. juna, a rezultati se očekuju kasnije te večeri.
Ne provode sve države članice EU izbore na isti način, pri čemu se dob za glasanje razlikuje u cijeloj EU (od 16 do 18 godina za većinu zemalja članica), a sami izbori su u skladu sa procedurama svake pojedinačne države članice. Glasanje je obavezno samo u Belgiji, Bugarskoj, Grčkoj i Luksemburgu.
Mjesta se dodjeljuju proporcionalno, tako da ako stranka osvoji 25 posto svojih nacionalnih glasova, ona će također dobiti 25 posto mjesta svoje zemlje u Evropskom parlamentu.
Izlaznost na izbore za EU obično je niska. Učešće na posljednjim izborima 2019. godine dostiglo je samo 50,6 posto, premašivši granicu od 50 posto po prvi put od 1994. Izlaznost je 1979. godine dosegla najviši nivo od 62 posto i od tada je stalno padala.
