Svjetska zdravstvena organizacija (WHO) proglasila je izbijanje virusne infekcije - majmunske boginje, koja se širi bliskim kontaktom, predstavlja globalnu zdravstvenu vanrednu situaciju po drugi put u dvije godine.
U tekstu agencije Reuters se objašnjava šta to znači.
Šta su majmunske boginje?
Majmunske boginje su virusna infekcija koja izaziva simptome slične gripu i lezije pune gnoja, i iako je obično blaga, može ubiti.
Djeca, trudnice i ljudi sa oslabljenim imunološkim sistemom, kao što su oni sa HIV-om, imaju veći rizik od komplikacija.
WHO je nedavno izbijanje ove bolesti proglasila vanrednim stanjem za javno zdravlje nakon što je novi izdanak virusa, koji je prvi put identifikovan u Demokratskoj Republici Kongo, počeo da se širi na druge susjedne zemlje.
Majmunske boginje se prenose bliskim fizičkim kontaktom, uključujući seksualni kontakt, ali nema dokaza da se lako širi vazduhom.
Novi izdanak izazvao je globalnu uzbunu jer se čini da se lakše širi među ljudima.
Šta je globalna zdravstvena hitna situacija
"Vanredna situacija za javno zdravlje od međunarodnog značaja" ili PHEIC je najviši oblik upozorenja WHO.
Objavljuje se kada se bolesti šire na nove ili neobične načine, a ima za cilj podsticanje međunarodne saradnje i finansiranja za borbu protiv epidemije.
Deklaracija WHO slijedi sličnu oznaku Afričkih centara za kontrolu i prevenciju bolesti ranije ove nedelje.
Zašto opet hitna situacija
Prije dvije godine, WHO je proglasila majmunske boginje kao hitan slučaj kada je oblik bolesti počeo da se širi globalno, uglavnom među muškarcima koji imaju seks sa muškarcima.
Ta epidemija je stavljena pod kontrolu nakon promjene ponašanja i prakse bezbjednog seksa, plus vakcine, pomogle su ugroženim osobama da se zaštite u mnogim zemljama.
Ali majmunske boginje su decenijama bile problem javnog zdravlja u djelovima Afrike.
Prvi slučaj kod ljudi bio je u Kongu 1970. godine i od tada ima epidemija.
Trenutna epidemija, najgora ikad u Kongu, zabilježila je 27.000 slučajeva i više od 1.100 smrtnih slučajeva od januara 2023. godine, uglavnom među djecom.
Dva soja se sada šire u Kongu - endemski oblik virusa i novi izdanak.
Novi izdanak se sada preselio iz istočnog Konga u Ruandu, Ugandu, Burundi i Keniju.
Švedska je u četvrtak prijavila prvi slučaj novog oblika, izvan Afrike.
Pakistan je u petak takođe potvrdio slučaj virusa kod pacijenta koji se vratio iz zalivske zemlje, iako nije jasno da li je riječ o novoj varijanti ili onoj koja se širi globalno od 2022.
Šta se sad dešava?
Naučnici se nadaju da će proglašenje vanredne situacije ubrzati napore da se u Kongo dobije više medicinskih sredstava i sredstava kako bi se pomoglo tamošnjim vlastima u borbi protiv epidemije.
Potreban je bolji nadzor da bi se proučio virus i pomoglo u zaustavljanju širenja.
Ali 2022. godine, apel WHO za 34 miliona dolara za borbu protiv majmunskih boginja nije prihvaćen od donatora, a postojala je ogromna nejednakost u tome ko je imao pristup dozama vakcine.
Afričke zemlje nisu imale pristup dvijema vakcinama korišćenim u globalnoj epidemiji, koje su napravili kompanije Bavarian Nordic i KM Biologics.
Dvije godine kasnije to ostaje slučaj, iako postoje napori da se to promijeni, saopštila je WHO u srijedu apelujući na donacije doza iz zemalja sa zalihama. Afrički CDC saopštio je da ima plan da obezbijedi doze, bez daljeg elaboriranja, ali su zalihe trenutno ograničene.
Koliko zabrinut treba biti?
Stope smrtnosti variraju i u velikoj mjeri zavise od zdravstvene zaštite koja je dostupna najbolesnijim pacijentima.
U Kongu u ovoj epidemiji, stopa u obje vrste virusa bila je oko četiri odsto. Vrsta koja se proširila globalno, bila je mnogo manje smrtonosna. Međutim, majmunske boginje nisu Kovid-19.
Postoje alati za koje je dokazano da rade na zaustavljanju širenja i pomoći onima koji su u opasnosti, ai ne širi se tako lako.
Sadašnji izazov, koji deklaracije o vanrednim situacijama imaju za cilj da istaknu, je osigurati da ti alati stignu do onih kojima su najpotrebniji, u Kongu i susjednim zemljama.
