Talibani tvrde da su uzgajanje opijumskog maka i trgovina drogama zaustavljeni kada su prethodni put bili na vlasti u Afganistanu.
Ali iako je došlo do naglog pada 2001. godine - kada je Afganistan posljednji put bio pod kontrolom islamske militantne grupe - uzgoj opijumskog maka u područjima pod kontrolom talibana porastao je u narednim godinama.
Koliko se opijuma proizvodi u Afganistanu?
Biljke opijumskog maka mogu se oplemeniti kako bi bile osnova za nekoliko droga koje izazivaju veliku zavisnost, kao što je heroin.
Afganistan je najveći svjetski proizvođač opijuma, prema podacima Agencije Ujedinjenih nacija za drogu i kriminal (UNODC).
Žetva opijuma u toj zemlji čini više od 80 odsto svjetskih zaliha.
UNODC je 2018. procijenio da je proizvodnja opijuma učestvovala sa 11 odsto ekonomije zemlje.
Šta su talibani rekli da će učiniti sa opijumom?
Pošto su talibani ponovo preuzeli kontrolu nad Afganistanom sredinom avgusta 2021. godine, portparol Zabihulah Mudžahid je rekao: "Kada smo ranije bili na vlasti nije bilo proizvodnje droge".
"Ponovo ćemo dovesti uzgoj opijuma na nulu i neće biti krijumčarenja", poručio je.
Kakva je istorija talibana u vezi sa drogom?
U početku je uzgoj opijumskog maka znatno porastao pod vladavinom talibana - sa oko 41.000 hektara 1998. godine, na više od 64.000 do 2000. godine, prema američkom State Departmentu.
To se uglavnom događalo u provinciji Helmand pod kontrolom talibana, koja je činila 39 odsto svjetske nezakonite proizvodnje opijuma.
Ali u julu 2000. godine talibani su zabranili uzgoj opijumskog maka u oblastima koje su kontrolisali.
A u izvještaju Ujedinjenih nacija iz maja 2001. "primjećuje se skoro potpuni uspjeh zabrane uzgoja maka u područjima pod kontrolom talibana".
Poslije talibanske zabrane uzgoja opijumskog maka, došlo je do primjetnog pada u zapljenama opijuma i heroina u svijetu 2001. i 2002. godine.
Međutim, stvari su se od tada promijenile.
Iako se uzgoj odvijao u regionima koje je donedavno kontrolisala bivša avganistanska vlada, većina uzgoja maka koncentrisana je u područjima koja su bila u rukama talibana.
Na primjer, provincije Helmand i Kandahar u južnom Afganistanu imale su najviše zemlje koja se koristila za uzgoj maka 2018. godine, pod kontrolom talibana.
Kako talibani zarađuju od maka?
Uzgoj opijuma glavni je izvor zapošljavanja u Afganistanu - skoro 120.000 radnih mjesta bilo je obezbjeđeno žetvom opijuma 2019. godine, prema istraživanju opijuma UNODC-a za Avganistan.
Talibani zarađuju kroz poreze na usjeve opijuma i indirektno kroz preradu i trgovinu, navodi američki Stejt department.
Porez na uzgoj opijuma iznosi 10 odsto. Porezi se takođe naplaćuju od laboratorija koje pretvaraju opijum u heroin, kao i od trgovaca koji krijumčare nedozvoljene droge.
Procjene godišnjeg udjela talibana u ekonomiji ilegalnih droga kreću se od 100 do 400 miliona dolara.
Nelegalne droge čine do 60 odsto godišnjih prihoda talibana, prema američkom specijalnom generalnom inspektoru za obnovu Afganistana (Sigar).
Gdje droga završava?
Heroin napravljen od opijuma koji se uzgaja u Afganistanu čini 95 odsto tržišta u Evropi. Međutim, samo jedan procenat heroina dolazi u Ameriku iz Afganistana, prema američkoj Agenciji za borbu protiv droga.
Većina dolazi iz Meksika. Između 2017. i 2020. godine, više od 90 odsto narkotika transportovano je drumom. Ali nedavno je došlo do porasta zapljena na moru, na putevima između Indijskog okeana i Evrope.
