Nakon što je Rusija objavila da je prva faza rata u Ukrajini gotova i da će u narednoj fokus biti na “potpunom oslobođenju Donbasa” proruski separatisti iz Luganske Narodne Republike najavili su referendum na kojem bi se glasalo o priključenju Ruskoj Federaciji.
No, Lugansk nije jedina sporna teritorija koju Rusija drži kao “kec u rukavu”. Moskva ima još nekoliko sličnih “republika” i u Ukrajini i van nje, prenosi Nova.rs.
Luganska Narodna Republika
Luganska Narodna Republika (LNR) je deo Luganske oblasti, jedne od dvije oblasti koje čine Donbas region na istoku Ukrajine.
Ova teritorija jednostrano je proglasila nezavisnost u aprilu 2014. godine, ali ju je Rusija tek 2022. godine, nekoliko dana prije početka invazije, priznala kao nezavisnu državu. Nezavisnost LNR ne priznaje nijedna država članica Ujedinjenih naroda, osim Rusije.
LNR, inače, zauzima polovinu Luganske oblasti, a njen dio su i veći gradovi uključujuči i grad Lugansk. Na teritoriji LNR Ukrajina nema kontrolu, dok je drugi dio Luganske oblasti pod kontrolom ukrajinske vojske. Proruske separatiste i ukrajinsku vojsku dijeli takozvana linija kontakta.
Iako je primirje postignuto Minskim sporazumom I iz 2014. i Minskim sporazumom II iz 2015. godine, na ovoj teritoriji povremeno su se događali okršaji između Narodne milicije LNR i ukrajinske vojske.
Rusija tvrdi da je Ukrajina pokušala da izvrši genocid nad stanovništvom koje živi na ovoj teritoriji, što je i bio jedan od razloga za početak “specijalne vojne operacije”, kako u Kremlju nazivaju rat u Ukrajini.
Rusija je tek 2022. godine priznala nezavisnost LNR, ali svi građani ove oblasti dobili su ruske pasoše prije nekoliko godina. Ruski je zvaničan jezik u LNR, a većinski se koristi ruska rublja.
Moskva je sve vrijeme podržavala LNR iako zvanično nije učestvovala u ratu 2014. godine. Ipak, vjeruje se da je Rusija naoružavala LNR i 2014. godine i u godinama poslije.
Donjecka Narodna Republika
Donjecka Narodna Republika (DNR) proglašena je na dijelu Donjecke oblasti, koja sa Luganskom oblasti čini Donbas region.
Historija ove teritorije gotovo je identična sestrinskoj LNR. Nezavisnost su proglasile u isto vrijeme 2014. godine nakon rata, podjednako je bliska Kremlju i također ima svoju Narodnu miliciju. Od ostatka Ukrajine je razdvojena linijom kontakta.
Rusija je DNR priznala istog dana kada i LNR, dok je Ukrajina oba regiona proglasila terorističkim organizacijama.
Glavni grad DNR je Donjeck, najveći grad regiona. Prema procjenama u DNR živi blizu dva miliona ljudi, odnosno pola miliona više nego u LNR.
Poluostrvo Krim
Krim je ukrajinsko poluostrvo koje Rusija smatra dijelom svoje teritorije, dok ga Ukrajina smatra privremeno okupiranom teritorijom, kao i DNR i LNR.
Krim je nezavisnost proglasio nakon smjene proruske vlade u Kijevu i proruskog predsjednika Viktora Janukoviča u februaru 2014. godine, što je bila kulminacija višemjesečnih Euromajdan protesta.
Krim je do tog trenutka imao status autonomne oblasti koja je imala svoj parlament. Tadašnja krimska vlast prvobitno je podržala novu prozapadnu vladu u Kijevu koju je predvodio Arsenij Jacenjuk, da bi potom došlo do prevrata u krimskom parlamentu, a nova krimska vlast dobila je da prizna Jacenjukovu vladu. Rusija također nije priznala novu vlast u Kijevu, nazivajući ih “pučistima”, a smjenu Janukoviča smatrala je “nelegitimnom”.
Nakon što je 11. marta 2014. godine u parlamentu Autonomne Republike Krim izglasana Deklaracija o nezavisnosti, 16. marta je organizovan referendum na kojem je 97 odsto glasalo za pripajanje Rusiji.
Dan kasnije proglašena je Republika Krim, a 22. marta Rusija je priznala Krim kao dio svoje teritorije. Ukrajina referendum smatra nelegalnim, kao i Evropska unija, Sjedinjene Američke Države i većina država svijeta koje nisu priznale Krim kao dio Ruske Federacije.
Nakon što je Rusija anektirala ovaj deo ukrajinske teritorije, na Krimu nije bilo borbi i ratnih dejstava kao u Donbasu.
Pridnjestrovlje
Pridnjestrovlje, poznato i kao Transnistrija ili PMR (Pridnjestrovska Moldavska Republika), je mala oblast na teritoriji Moldavije koja je proglasila nezavisnost 2. septembra 1990. godine, uoči raspada SSSR. Na ovom prostoru živi blizu pola miliona ljudi, s tim da većinu čine Rusi (oko 30 odsto) i Moldavci (također oko 30 odsto).
Pridnjestrovlje je pomalo neobičnog oblika i više izgleda kao tampon zona između Ukrajine, sa kojom se graniči, i ostatka Moldavije čiji je zvanično dio, ali Kišinjev nema nikakvu vlast ni kontrolu nad ovom teritorijom.
Ukupna površina ovog regiona je tek približno 4.000 kvadratnih kilometara, ali granica koju dijeli sa Ukrajinom je duža od 800 kilometara. Država koju nijedna članica UN nije priznala, uključujući i Rusiju, široka je blizu deset kilometara.
Službeni jezici po ustavu PMR su moldavski, ruski i ukrajinski. Glavni grad Pridnjestrovlja je Tiraspolj u kojem živi 135.700 stanovnika, a ostali veći gradovi su Bender i Dubasari.
Između 1991. i 1992. izbio je čak i kratak rat između moldavskih i pridnjestrovskih snaga, nakon što je Mihail Gorbačov, u pokušaju da sačuva SSSR, proglasio nezavisnost Transnistrije ništavnom.
Tenzije su eskalirane nakon raspada SSSR-a u martu 1992, a dok je proglašeno primirje u julu, poginulo je najmanje 1.000 ljudi. Od tada je Pridnjestrovlje u "miru".
Neko vrijeme je u Rusiji i Ukrajini bio aktuelan prijedlog o priznanju Pridnjestrovske Moldavske Republike. Međutim, od toga se odustalo. Na sastanku OSCE-a u Istanbulu 1999. Rusija se obavezala povući svoje snage sa tog područja, ali to se nije dogodilo.
Abhazija
Abhazija je oblast u Gruziji koja je jednostrano proglasila nezavisnost 1999. godine. Teritorijalno je duplo veća od Pridnjestrovlja, ali ima skoro upola manje stanovnika - približno 240.000. Glavni grad Abhazije je Suhum (ili Suhumi).
Gruzija, kao i veći dio svijeta, ne priznaje ovu teritoriju kao nezavisnu državu. Sedam zemalja članica UN koje su je priznale su Rusija, zatim Venecuela, Nikaragva, Sirija, Nauru, Vantu i Tuivalu. Nezavisnost Abhazije priznale su i Pridnjestrovlje i Južna Osetija, koje nisu članice UN.
Gruzija i Abhazija ratovale su od 1992. do 1993. godine, a manji sukob dogodio se i 1998. Nakon godinu krvave borbe i hiljada žrtava, Gruzijci su se povukli. Abhazija je u vrijeme Sovjetskog saveza nazivana i „crvena rivijera“, pošto su svi ruski predsjednici, od Staljina do Gorbačova, posjedovali tamo vikendice.
Danas te raskoši više nema jer je veći dio infrastrukture uništen u ratu sa Gruzijcima prije 15 godina. Ovom regionu je nametnuta međunarodna izolacija. Niko nije smio da izađe iz zemlje, a čak su i Rusi u jednom trenutku zatvorili svoje granice za građane Abhazije.
Samoproglašena država je ipak usvojila ustav, ima sopstvenu zastavu i himnu, a Rusija ju je priznala tek 2008. godine. Od tada, ruska preduzeća ulažu novac u ovaj region i počinje obnova infrastrukture. U Rusiji, Abhazija važi za popularno i jeftino ljetovalište na Crnom moru u koje godišnje dođe blizu milion ruskih turista.
Južna Osetija
Južna Osetija je dio Gruzije koji je nezavisnost proglasio 1991. godine, a do danas ju je priznalo pet članica UN. Sva priznanja došla su nakon posljednjeg rusko-gruzijskog rata 2008. godine. Tokom devetodnevnog oružanog sukoba poginulo je 2.000 ljudi, a blizu35.000, uglavnom Gruzijaca, protjerano u izbjeglištvo.
Do osetsko-gruzijskog rata, dio teritorije Južne Osetije bio je pod kontrolom južnoosetijskih vlasti, a drugi dio pod kontrolom gruzijske vlade. Gruzijska vojska je 7. avgusta 2008. napala teritoriju Južne Osetije, a ruski tenkovi su već sutradan krenuli u odbranu stanovnika te samoproglašene države.
Rat Rusije i Gruzije je izbio na početku Ljetnih olimpijskih igara u Pekingu. Ruska vojska je u roku od nekoliko dana preuzela kontrolu nad većinom teritorije Južne Osetije.
Rusija je tada priznala priznaje Južnu Osetiju kao nezavisnu državu. Većina građana ove samoproglašene države ima rusko državljanstvo. Sa jako visokom nezaposlenošću i niskim standardom, Južna Osetija veoma zavisi od novca i pomoći iz Rusije.
