Za svakoga ko je makar i prolazno upoznat sa Zapadnim Balkanom od 1990-ih, Milorad Dodik je sinonim za šovinizam, ksenofobiju i historijski revizionizam. Bliski saradnik Vladimira Putina, tvrdolinijaškog nacionalističkog predsjednika Srbije Aleksandra Vučića i austrijske, mađarske i francuske krajnje desnice, između ostalih, dugogodišnji političar bosanskih Srba je ekstremista bez premca u Evropi danas, prenosi The Jerusalem Post.
Upravo iz tog razloga odluka The Jerusalem Posta da objavi poduži intervju sa Dodikom (14. juna) – tokom kojeg se on bavi izuzetno zapaljivom sektaškom retorikom protiv bošnjačke zajednice u Bosni i Hercegovini, banalizira jedinstveni užas holokausta i negira činjenice o genocidu u Srebrenici – tako zapanjujuće.
Jedna je stvar da su novine dale takav intervju, iako je možda bio nepromišljen. Sasvim je drugo što je krenuo sa objavljivanjem znajući njegove stavove.
Za početak, doslovno nijedan aspekt Dodikovih tvrdnji tokom ovog intervjua nije činjeničan. Svaki pojedinačni paragraf sadrži barem jednu veliku izmišljotinu, a većina ih sadrži nekoliko odjednom.
Već u prvom Dodikovom odgovoru on neistinito tvrdi da se genocid u Srebrenici, pravno utvrđena činjenica o kojoj je više puta presuđivao Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (MKSJ), “ne može nazvati genocidom”. On lažno tvrdi da su “autoritativni stručnjaci… utvrdili da nije bio genocid” kada se praktično cijela svjetska akademska zajednica slaže ne samo oko činjenica o genocidu u Srebrenici, već i o široj genocidnoj prirodi srpskih nacionalističkih napora u Bosni tokom 1990-ih.
Genocid u Srebrenici je naučno dokumentovano najgori zločin u modernoj historiji. Višedecenijska iskopavanja i dokumentacija više od 8.372 žrtve genocida, koje su sve ubijene tokom nekoliko kratkih dana u julu 1995. godine, široko su prepoznate kao instrumentalne u razvoju savremenog DNK profiliranja i kriminalističke forenzike.
Također imamo jasnu računicu o genocidu koji su počinili sami počinioci u vojsci bosanskih Srba. Znamo broj autobusa i količinu goriva potrebnog za prisilno premještanje bošnjačkog stanovništva, broj lica potrebnih za čuvanje zarobljenika, broj potrebnih za masovna pogubljenja, broj vozila potrebnih za transport tijela do masovnih grobnica, te količinu opreme i osoblja korištenih za naknadno iskopavanje i ponovno zakopavanje dijelova žrtava na desetinama tercijarnih lokacija u pokušaju da se prikrije puni razmjeri zločina.
Dodikovo kažnjavanje bošnjačke zajednice
Dodik u više navrata tendenciozno spominje fašističku okupaciju Jugoslavije, zlonamjerno pokušavajući da bošnjačku zajednicu optuži kao odgovornu za zločine nacista i njihovih lokalnih kolaboracionista, posebno hrvatskog ultranacionalističkog režima koji je bio na čelu takozvane Nezavisne Države Hrvatske. (NDH), kojoj su Nijemci jednostrano pripojili cijelu Bosnu.
Dodik šuška o broju srpskih žrtava logora smrti Jasenovac, što ne podržavaju američki Muzej holokausta i druge vodeće svjetske institucije koje se bave proučavanjem holokausta. Zašto? Zato što je zagovornik šire srpske nacionalističke propagandne kampanje koja ima za cilj da poveća broj etničkih srpskih žrtava tokom 1940-ih u perverznom pokušaju da se opravda genocid i zločini koje je počinio Miloševićev režim tokom 1990-ih. Ovaj sentiment je uredno uobličen većim transparentom koji je prije dvije sedmice u centru Beograda otkrila neofašistička ulična banda; pisalo je: „Jedini genocid na Balkanu bio je nad Srbima.
Kao i u svim dijelovima okupirane Evrope, u redovima bošnjačke zajednice bilo je nacističkih kolaboracionista.
Međutim, kao što je dokumentirano u iscrpnim naučnim radovima – Bosanski muslimani u Drugom svjetskom ratu Marka Atille Hoarea i Bosanska divizija Georgea Lepea Himmlera – to su bili rubni segment bošnjačkog stanovništva. I pored toga, Emir Suljagić se u ulozi direktora Memorijalnog centra Srebrenica javno izvinio za zločine bošnjačkih kolaboracionista na konferenciji u organizaciji Svjetskog jevrejskog kongresa. I to je učinio u samoj Srebrenici, mjestu bolnog 20. stoljeća bošnjačke zajednice.
Suljagićevi postupci također odražavaju napore lidera bošnjačke zajednice tokom 1940-ih, koji su aktivno nastojali pomoći i sakriti svoje susjede Jevreje i Srbe tokom nacističke okupacije. O tome najbolje svjedoči činjenica da među 49 Pravednika među narodima priznatim iz Bosne, gotovo dvije trećine su etnički Bošnjaci.
To je također razlog zašto je Bosna do danas još uvijek dom najdragocjenijeg artefakta jevrejskog života na Balkanu: Sarajevske Hagade iz 14. stoljeća. To je zato što su Hagadu, kao i bezbroj bosanskih Jevreja, skrivale muslimanske porodice u Bosni tokom užasa okupacije.
Kao djelimično priznanje za ovaj poseban odnos između bošnjačke i jevrejske zajednice u Bosni i Hercegovini, Memorijalni centar za genocid u Srebrenici i Svjetski jevrejski kongres također su pokrenuli inicijativu za mir i sjećanje u julu 2023. godine kako bi „kreirali put pomirenja, međusobnog poštovanja i aktivnog mira - zgrada.”
Nasuprot tome, u martu 1941. godine, knez Pavle od Jugoslavije, član srpske kraljevske porodice, predao je Beograd Osovini. Uprkos Paulovom brzom svedočenju, srpski vojni oficiri koji su organizovali njegovu smjenu nisu promijenili svoju odluku. U aprilu 1941. godine Osovine su izvršile invaziju na Jugoslaviju, a do maja 1942. proglasile su Srbiju jednom od prvih Judenfrei teritorija u Evropi. To je dobrim djelom posljedica predanih napora kolaboracionista poput Milana Nedića, nacističkog marionetskog vođe okupirane Srbije.
Uprkos tome, srpski sudovi ozbiljno su raspravljali o Nedićevoj pravnoj rehabilitaciji 2010-ih. On nikada nije dobio takvu stipendiju, ali drugi istaknuti nacistički kvislinzi, poput srpskog nacionalističkog gerilskog vođe Draže Mihalovića, jesu. Mihailovića i druge takozvane “četničke” saradnike, zajedno sa njihovim kolegama bosanskim Srbima, kao što je Dodik, i dalje poštuje srpski nacionalistički establišment.
Dodik laže i o najjasnijim pitanjima. Na primjer, on lažno tvrdi da Bosna i Hercegovina Hamasu obezbjeđuje “oružje i municiju”, iako nema ni trunke dokaza, dok intervjuer Eldad Beck navodi potpuno fiktivni “rastući iranski utjecaj” u zemlji. Nasuprot tome, Jamestown fondacija sa sjedištem u Vašingtonu, jedan od vodećih američkih strateških istraživačkih centara, nazvala je Srbiju „ulaznom tačkom Teherana na Balkan“ 2023. godine, pozivajući se na kupovinu hiljada iranskih dronova za napade od strane Beograda.
Dodik nije istinit ni o svojoj biografiji. Tvrdi da nije bio vojnik tokom rata u BiH, već “opozicioni političar”. Dodik je nakratko bio opoziciona ličnost u predratnom bosanskom parlamentu. Ali nakon što je SDS, za genocid presuđenog Radovana Karadžića proglasio takozvanu “Srpsku Republiku Bosnu i Hercegovinu”, Dodik je stao na stranu Karadžićevog režima i njegovih otcijepljenih institucija. Kada su srpske nacionalističke snage, predvođene Miloševićevim Beogradom, započele sistematsko istrebljenje i protjerivanje nesrba iz istočne i sjeverne Bosne, Dodik se nije protivio niti protestirao protiv genocida. Okrenuo se ratnom profiterstvu.
Dodikov cinizam je još gori. Kada se (ponovno) pojavio kao glavna politička ličnost u poslijeratnoj Bosni, u početku je kao reformator kojeg podržavaju SAD javno priznao činjenice genocida u Srebrenici i nazvao Karadžića i Ratka Mladića ratnim zločincima koji su uprljali savjest srpskog naroda. Ali kada je Dodik odlučio da ima veće političke koristi od nacionalističkog ekstremizma i historijskog negacionizma, ponovo je promijenio melodiju.
Niko nema pravo banalizirati historijske činjenice i sjećanje na holokaust ili genocid u Bosni – posebno ne u potrazi za savremenim projektima mržnje, kakve promoviraju Dodik i njegovi podržavaoci. Jerusalem Post duguje izvinjenje bošnjačkim žrtvama Srebrenice i svojim čitaocima.
