Izbori za Evropski parlament održavaju se svakih pet godina i često su nestabilni.
Ovi koji su u toku vjerovatno će promijeniti političku orijentaciju glavne zakonodavne i budžetske vlasti Evropske unije, jedinog direktno izabranog tijela EU.
Očekuje se da će stranke koje su skeptične po pitanju evropskih integracija, zajedno s populističkim desničarskim političarima, osvojiti poziciju , dok su stranke lijevog centra i Zelene spremne izgubiti glasove i mjesta, piše usnews.
Ishod će imati veliki uticaj na politiku EU o životnoj sredini i klimatskim promenama, ruskoj agresiji na Ukrajinu, migracijama, trgovinskim sporazumima i drugim oblastima politike.
Od prvih direktnih izbora 1979. godine — prije toga, članovi Evropskog parlamenta (poznati kao poslanici EP) bili su i poslanici u svojim nacionalnim parlamentima — izbori za EP održavaju se svakih pet godina i često su promjenjivi.
Na izborima za EP 2019. u Ujedinjenom Kraljevstvu, liberalni demokrati su skočili na 16 mjesta sa samo jednog prethodnog (došli su na drugo mjesto nakon 24 mjesta od Brexit stranke), laburisti su pali na 10 sa 20, a vladajući konzervativci su ostali sa samo četiri mjesta od svojih prethodnih 19.
Takva volatilnost odražava činjenicu da birači često koriste izbore za EP za kažnjavanje ili nagrađivanje nacionalnih stranaka, te da je izlaznost obično niža nego na nacionalnim izborima. Sa manjim brojem ljudi koji glasaju, mala promjena u pogledu toga koja stranka će dobiti glasove može značiti veliku promjenu mjesta u EP.
Kada je Ujedinjeno Kraljevstvo naknadno napustilo EU u januaru 2020., neka od njenih mjesta u EP-u su preraspodijeljena na preostale zemlje članice EU, a gubitak britanskih članica rezultirao je novim koalicijama u svim oblastima politike.
Izazovi izlaznosti
U 2019. ukupna izlaznost na izborima za EP bila je ispod 51%, što je i dalje poboljšanje u odnosu na izlaznost od samo oko 43% na izborima 2014. i 2009. godine.
Prema Ugovoru iz Maastrichta iz 1992. godine, svi građani zemalja članica EU imaju pravo da glasaju i da budu birani na izborima za EP i lokalnim izborima u svojim državama prebivališta.
Tokom godina, ova politička prava su dobila na značaju jer ih sve više Evropljana koristi, iako su stope učešća građana EU koji žive izvan države svog državljanstva i dalje relativno niske.
Izbori se održavaju u različitim državama na različite datume, od 6. do 9. juna. Oni će vjerovatno nastaviti trend gušenja tradicionalnih grupa desnog i lijevog centra. Za formiranje priznate parlamentarne grupe potrebno je najmanje 23 poslanika iz najmanje sedam zemalja, a različite nacionalne stranke često mijenjaju grupe ili postaju nepovezane.
S lijeva, vodeći kandidati za izbore za Evropski parlament, predsjednica Evropske komisije Ursula von der Leyen, za Evropsku narodnu stranku, Nicolas Schmit, za Stranku evropskih socijalista, Terry Reintke za evropske Zelene, Sandro Gozi, za Renew Europe Now i Walter Baier za Evropsku ljevicu, učestvovali su u debati u Evropskom parlamentu u Briselu, četvrtak, 23. maja 2024. Evropski izbori se održavaju od 6. do 9. juna 2024.
Krajnje desničarska grupa Identitet i demokratija — u kojoj vodeću ulogu igra francuska nacionalna partija na čelu s Marine le Pen — nedavno je protjerala delegaciju Alternative za Njemačku nakon što je njen vođa rekao da članovi nacističkog SS-a „nisu svi zločinci“.
Neke stranke krajnje desnice također su optužene za veze s Kinom i Rusijom. Belgijska i francuska policija nedavno su pretresle urede EP-a pod sumnjom da su se poslanici obraćali i nudili novac za promociju ruske propagande.
Skandal, nazvan "Russiagate", pojačao je zabrinutost zbog nedostatka transparentnosti u načinu na koji stranke prikupljaju novac i rezultirao je istragom koja je otkrila da četvrtina privatnog finansiranja ide ekstremističkim i populističkim strankama.
Šta radi Evropski parlament?
EP se često smatra slabijim od Evropskog vijeća, koje predstavlja države članice, ili Evropske komisije, koja zajedno sa Vijećem čini izvršnu vlast EU.
EP odobrava ili odbija kandidate za predsjednika komisije i svakog od 26 ostalih članova komisije – po jednog iz svake zemlje članice EU, koje imenuje svaka vlada. Na ovaj način, Komisija je uporediva sa vladinim kabinetom, pri čemu je svaki komesar odgovoran za oblast politike.
EP također odobrava budžet EU koji izdvaja sredstva za mjere kohezije među državama članicama, poljoprivredu, životnu sredinu i druge prioritete.
