Euronews Business analizirao je koliki udio poreza na dohodak plaćaju zaposleni u Evropi, koristeći podatke Eurostata za 2023. godinu. Istraživanje obuhvata sve države članice EU, tri zemlje EFTA-e (Island, Norveška, Švajcarska) i jednu kandidatkinju za članstvo u EU (Crna Gora). Rezultati pokazuju značajne razlike u poreznim stopama, u zavisnosti od države, porodičnog statusa i broja primanja u domaćinstvu.
Samci bez djece: Danska najviše oporezuje, Kipar najmanje
U 2023. godini, samac bez djece u EU imao je prosječnu godišnju bruto platu od 41.004 eura, od čega je 7.075 eura otišlo na poreze. To znači da je 17,3 posto bruto plate završilo u državnoj blagajni. Međutim, situacija se znatno razlikuje od zemlje do zemlje.
Danska vodi s udjelom poreza od čak 36 posto, što je daleko iznad EU prosjeka. Slično visoke stope zabilježene su u Islandu (26,7%) i Belgiji (25,5%).
Na suprotnoj strani nalazi se Kipar, gdje porezi čine samo 3,2 posto bruto plate. Niže stope zabilježene su i u Poljskoj (5,7%), Rumuniji (7%) i Bugarskoj (8,6%). Od najvećih evropskih ekonomija, samo Italija (22,1%) premašuje EU prosjek. Njemačka je na 17 posto, Francuska na 16,2 posto, a Španija na 15,6 posto.
Iako Hrvatska nije uključena u ove podatke Eurostata, prema nezavisnim proračunima, porez na dohodak (ne uključujući doprinose) za prosječnu platu čini 15-18 posto bruto iznosa, što je blizu EU prosjeka od 17,3 posto, dok za plate iznad 50.400 eura udio raste na 30 posto. Inače, prema Državnom zavodu za statistiku, prosječna mesečna bruto plata po zaposlenom u pravnim osobama Republike Hrvatske za 2023. iznosila je 1584 eura.
Švicarska: Niski porezi zahvaljujući lokalnoj konkurenciji
Švicarska je poseban slučaj. Uprkos najvišim prosječnim bruto primanjima u Evropi (105.105 eura), porezni udio iznosi samo 12,2 posto. Prema riječima Alexa Mengdena iz Tax Foundation, ključni je faktor intenzivna porezna konkurencija između kantona i opština.
Ovo omogućava pojedincima i preduzećima da biraju najpovoljnije kombinacije poreznih stopa, ističe Mengden.
Parovi bez djece: slične stope kao kod samaca
Prosječni evropski par bez djece, sa dva zaposlena člana, zarađuje 81.732 eura bruto godišnje, uz porezni udio od 17,1 posto (14.000 eura). Raspon je gotovo identičan kao kod samaca: od 3,3 posto na Kipru do 35,5 posto u Danskoj.
Porodice s djecom: negativni porezi u nekim zemljama
Kod porodica s djecom, porezno opterećenje značajno opada. Na primjer, par s dvoje djece i jednim primanjem u EU plaća samo 8,1 posto poreza. Međutim, neke zemlje idu korak dalje. Slovačka, Češka, Poljska i Njemačka primjenjuju negativne porezne stope za porodice s djecom. To znači da država ne samo da ne naplaćuje porez, već porodice dobija i povrat. U Slovačkoj, na primjer, porezni povrat iznosi 2.381 eura, uz dodatnu porodičnu naknadu od 1.440 eura. Danska i dalje ima najviše stope (32,3%), ali je razlika u odnosu na druge zemlje manja nego kod samaca. Nakon Danske tu su Island (21,2%) i Finska (17,8%). Crna Gora nema sistem negativnog poreza kao Slovačka ili Češka, ali postoje dodatne naknade za djecu poput doplataka kao i porezne olakšice po djetetu.
Kada se priča o porezima, Danska predvodi u svim kategorijama, s udjelom poreza preko 30 posto. Također, nordijske zemlje (Danska, Island, Finska) i Belgija redovno su među državama s najvišim stopama poreza. Istočna Evropa (Slovačka, Poljska, Češka) i Južna Evropa nude najveće olakšice za porodice, čak i s negativnim porezima, prenosi Lidermedia.
Iako visoki porezi u Sjevernoj Evropi idu uz razvijene socijalne sisteme, zemlje poput Švicarske pokazuju da konkurencija i decentralizacija mogu smanjiti opterećenje. S druge strane, niže stope u Istočnoj Evropi često prate ekonomske razlike unutar EU.
