William Buckland, engleski prirodnjak i teolog, prije dvije stotine godina – 20. februara 1824. obratio se Geološkom društvu u Londonu u vezi sa pronalaskom džinovskih kostiju u kamenolomu sela Stonesfield nadomak Oxforda.
Utvrdio je da se radi o ostacima ogromnog gmizavca iz prošlosti – dajući mu ime Megalosaurus, što je značilo veliki gušter. Time je zvanično priznato postojanje prvog dinosaurusa – iako ta riječ neće biti skovana sve do 1840-ih godina.
"Bio je to početak fasciniranosti dinosaurusima. Bucklandova objava inicirala je pronalaske brojnih fosila. Počela je masovna potraga za ostacima dinosaurusa u Engleskoj i šire", izjavio je paleontolog sa Univerziteta u Edinburghu Stev Brusatte.
Tokom protekla dva vijeka proučavanjem dinosaursa stvorena je predstava o izgledu tih bića, njihovom životu, evoluciji i razlozima istrijebljenja. Na planeti Zemlji živjeli su u periodu od prije oko 231 miliona godina do 66 miliona godina - tokom mezozojske ere.
Iza sebe su ostavili ptičje potomke.
"Naše poimanje dinosaurusa znatno je izmijenjeno u odnosu na vrijeme 19. vijeka. Buckland i drugi prirodnjaci iz tog vremena bili bi iznenađeni našim saznanjima o dinosaursima", kaže paleontolog Emma Nichols iz Prirodnjačkog muzeja Univerziteta Oxford – gdje se nalaze fosili megalosaurusa koje je William Buckland proučavao.
Megalosaurus je pravi primer za to. Buckland je vjerovao da se radi o gušteru dugačkom dvadesetak metara, koji je za kretanje koristio četiri noge i živio je na kopnu ili u vodi, navodi Reuters.
Ljuljanje i jurnjava za plijenom
Naučnici savremenog doba utvrdili su da Megalosaurus nije bio četvoronožni gušter - već je pripadao grupi teropoda koju su činili dinosaurusi mesožderi Tiranosaurus i Spinosaurus visine oko devet metara.
"Ljuljao bi se na zadnjim nogama, jureći za plijenom, koristeći kandžaste gornje udove i oštre zube kako bi savladao svoje žrtve", opisuje Steve Brusatte.
Buckland, kao i ostali njegovi savremenici, nije bio svjestan koliko su davno živjeli dinosaurusi. Vjerovali su da je Zemlja u njihovo vrijeme bila stara svega nekoliko hiljada godina. U današnje vreme jasno je da je Zemlja nastala prije oko 4,5 milijardi godina, a Megalosaurus se njome kretao prije oko 165 miliona godina.
"Geolozima je nekoliko decenija trebalo da shvate činjenice o tome kada je Zemlja nastala i da je život na njoj evoulirao tokom izrazito dugih vremenskih perioda. Dinosaurusi i drugi otkriveni fosili dali su ogroman podsticaj promjeni razumijevanja položaja, ulozi i mjestu ljudi na Zemlji”, podvukao je Brusatte za VOA.
Engleski prirodnjak Richard Owen uvidio je na osnovu proučavanja fosila Megalosaurusa, nađenih u južnoj Engleskoj, kao i dva velika kopnena gmizavaca Iguanodona i Hilaeosaurusa, da su živjeli u grupi koju je nazvao dinosaurija – svom predavanju iz 1841. i publikaciji objavljenoj naredne godine.
Naknadno otkriće fosila Hadrosaurusa i Driptosaurusa, u američkoj državi New Jersey, pokazalo je da su neki od dinosaurusi bili dvonošci. To je promijenilo percepciju da su dinosaurusi podsjećali na nosoroge-reptile. Počevši od 1870-ih, prvi kompletni veliki skeleti dinosaurusa – nađeni prvo na američkom zapadu, zatim u Belgiji i drugdje – ukazali su na prepoznatljivu anatomiju i raznolikost dinosaurus.
