Narodna skupština Republike Srpske usvojila je stav o predloženoj rezoluciji o genocidu u Srebrenici u Generalnoj skupštini Ujedinjenih naroda.
Nakon burne rasprave, koju su inicirali predstavnici opozicije, predsjednik NSRS Nenad Stevandić predložio je poslanicima da usvoje dokument pod nazivom "Protest protiv kršenja Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH i opšteg međunarodnog prava".
Svih 65 prisutnih zastupnika su glasali "za" usvajanje protesta.
U dokumentu se navodi sljedeće:
"Poštovanim predstavnicima BiH, Republike Hrvatske i Republike Srbije – stranama ugovornicama Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH (Ugovornice),
Uvaženim predstavnicima Francuske, Njemačke, Ruske Federacije, Velike Britanije i Sjedinjenih Američkih Država - svjedocima Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH (države svjedoci),
Poštovanim predstavnicima Ruande, Italije, Albanije, Čilea, Finske, Irske, Јordana, Lihtenštajna, Malezije, Nizozemske, Novog Zelanda, Slovenije, Turske, Sjeverne Makedonije, Kanade, Austrije, Litvanije, Švedske, Vanuatua, Luksemburga, Poljske i Estonije (ostale zemlje),
U svojstvu ugovorne strane Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH, a u skladu sa odredbama člana 60. Bečke konvencije o pravu međunarodnih ugovora iz 1969. godine /Bečka konvencija/ i člana 70. Ustava Republike Srpske, Republika Srpska, koju predstavlja Narodna skupština, usvaja:
Sponzori rezolucije
PROTEST PROTIV KRŠENjA OPŠTEG OKVIRNOG SPORAZUMA ZA MIR U BiH I OPŠTEG MEĐUNARODNOG PRAVA
Narodna skupština Republike Srpske upućuje formalni protest kao odgovor na radnje preduzete u okviru neformalne grupe država "međuregionalnog jezgra" koja je Generalnoj skupštini UN dostavila konačni Nacrt rezolucije UN o genocidu u Srebrenici.
Ovaj formalni protest prvenstveno se odnosi na Hrvatsku (Ugovornicu), kao i na Njemačku, Francusku, Veliku Britaniju i SAD (države svjedoci), kao i druge zemlje koje su učestvovale u sponzorisanju ili kosponzorisanju rezolucije UN o genocidu u Srebrenici, procesu koji je u suprotnosti sa principima opšteg međunarodnog prava, posebno u suprotnosti sa Opštim okvirnim sporazumom za mir u BiH i njegovim Aneksom četiri.
Aneks četiri u članu 5 stav 2 tačka c. i stav 3 tačka a. propisuje da će Predsjedništvo nastojati da sve odluke usvoji konsenzusom; te da je Predsjedništvo BiH ovlašćeno za vođenje spoljne politike BiH.
Suprotno odredbama Aneksa četiri, konačni Nacrt rezolucije UN o genocidu u Srebrenici sačinjen je i dostavljen Generalnoj skupštini UN bez učešća ili odobrenja Predsjedništva BiH i bez ikakvog konsenzusa unutar BiH.
Opšti okvirni sporazum za mir u BiH i svi njegovi aneksi predstavljaju opšte međunarodno pravo. Predmet njegovog regulisanja se tiče mira i međunarodnog mira. Riječ je multilateralnom mirovnom ugovoru sa brojnim zemljama svjedocima. Dodatno, Savjet bezbjednosti UN je odigrao ključnu ulogu u internacionalizaciji Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH i njegovom uvođenju u korpus opšteg međunarodnog prava i to putem precedentne Rezolucije 1031 /1995/, koja je formalno podržala Sporazum, kao i naknadnim rezolucijama i aktivnom uključivanju u njegovu implementaciju.
Osjetljivo pitanje
Aneksom četiri Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH uvodi se Ustav BiH i suštinski reguliše najosetljivije pitanje u svakom mirovnom sporazumu: podjela vlasti u postkonfliktnom društvu. Uspostavljanjem okvira za podjelu vlasti, ovaj Aneks služi kao kamen temeljac i mira i državnosti u BiH, čineći ga nezaobilaznim za postizanje cilja ili svrhe Sporazuma u cjelini. Kao takav, Aneks četiri uvodi međunarodnopravno ograničenje ovlašćenja drugih organa koji predstavljaju BiH.
Opšti okvirni sporazum za mir u BiH i svi njegovi aneksi djeluju erga omnes. Postupanje suprotno odredbama Aneksa četiri predstavlja povredu ugovornih obaveza od strane Hrvatske; obaveza iz opšteg međunarodnog prava i fiducijarnih dužnosti zemalja svjedoka; i obaveza iz opšteg međunarodnog prava ostalih zemalja.
Bona fides načelo uvedeno u članu 26. Bečke konvencije obavezuje ugovorne strane da ispunjavaju svoje obaveze u dobroj veri i da se uzdržavaju od radnji koje podrivaju ugovorene ciljeve i svrhu ugovora. Kao Ugovornica, Hrvatska je dužna poštovati ustanovljenu podjelu vlasti u BiH i nadležnosti Predsjedništva. Doktrina nemogućnosti izvršenja ne može se primijeniti u konkretnom slučaju na strani Ugovornice.
Zajedno sa obavezama koje proizilaze iz opšteg međunarodnog prava, države svjedoci krše svoje fiducijarne dužnosti kada narušavaju odredbe Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH.
U nastojanjima uspostavljanja moralnog i etički prihvatljivog ophođenja i principa dobre uprave, univerzalno su važeći osnovni fiducijarni principi koji uključuju odnos povjerenja, lojalnosti i odgovornosti. Iako se primena ovih principa može razlikovati u zavisnosti od pravnog okvira i konteksta, oni zadržavaju istovjetnu suštinu u međunarodnom pravu. Države svjedoci, u svojoj ulozi fiducijara, imaju dužnost da podržavaju standarde moralnog i etičkog ophođenja, da sprečavaju sukobe i da služe interesima svih Ugovornica nepristrasno, bez ikakve diskriminacije ili favorizovanja.
Mir i povjerenje
Na taj način države svjedoci ispunjavaju svoju fiducijarnu dužnost i sprječavaju zloupotrebu moći te promovišu principe dobrog upravljanja. Najzad, najvažnija dužnost država svjedoka je da podstiču izgradnju mira i pomirenje koja se opisanim aktivnostima krši.
Ostale zemlje se ne mogu opozvati pravilo pacta tertiis iz člana 34. Bečke konvencije kako bi izbjegle obavezu poštovanja odredbi Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH. Prema opštem međunarodnom pravu, princip da treća država ne može biti vezana ugovorom između drugih država se ne smatra peremptornom normom. I u teoriji i u praksi poznati su izuzeci od pravila pacta tertiis. Između ostalih, ugovori koji uspostavljaju međunarodne plovne puteve, kao što je Panamski kanal, kao i ugovori koji demilitarizuju određena područja, kao što je Ugovor o Alandskim ostrvima izuzeti su od važenja pravila pacta tertiis. Slično njima, ugovori koji uspostavljaju zajedničke režime za morske ili kopnene teritorije, kao što je Ugovor o Antarktiku, i mirovni sporazumi, kao što je Opšti okvirni sporazum za mir u BiH, takođe su priznati kao izuzeci od ovog pravila.
U kontekstu visoko internacionalizovanog mirovnog procesa koji je prethodio zaključivanju Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH, u koji su bili uključeni različiti univerzalni i regionalni subjekti kao što su komisije, Kontakt grupa, mirovne konferencije, UN i njeni organi i agencije, smatra se da su Ugovornice dobile odgovarajuća ovlašćenja da regulišu pitanja Sporazuma na način da on ima erga omnes dejstva. Navedeno implicira da je pretpostavka nadležnosti Ugovornica da djeluju u opštem interesu priznata od strane svih trećih država, izuzev onih koje su se izričito tome protivile.
Iz člana 38. Bečke konvencije proizilaze i druge vrste međunarodnopravnih obaveza Ugovornice, država svjedoka i ostalih zemalja.
Destabilizujući efekti
Svrha Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH je narušena osporenim aktivnostima Ugovornice, država svjedoka i ostalih zemalja, što je proizvelo konkretne, destabilizujuće efekte po regionalnu bezbjednost i delikatnu ravnotežu podjele vlasti iz Sporazuma.
U svjetlu opisanih teških kršenja, Republika Srpska zahtijeva hitnu obustavu navedenih radnji i vraćanje u relevantne međunarodnopravne okvire kao i poštovanju ugovornih obaveza. Takođe, tražimo da Ugovornica, države svjedoci i ostale zemlje daju zvaničan odgovor sa obrazloženjem mjera koje će biti preduzete da se ova situacija ispravi, kao i da se spriječe buduća kršenja.
Nepostupanje prema ovoj protestnoj noti i nepreduzimanje korektivnih radnji izuzeće Republiku Srpsku od prakse zaobilaženja Predsjedništva i bilo kakvog efekta rezolucije o genocidu u Srebrenici.
Takođe, neuspjeh u rješavanju ove protestne note može dovesti Republiku Srpsku u situaciju da traži rješenje putem međunarodnopravnih mehanizama za mirno rješavanje sporova, uključujući, ali ne ograničavajući se na arbitražu, međunarodne parnice, suspenziju ili poništenje Sporazuma, samoopredjeljenje itd.
Verujemo da će se Ugovornica, države svjedoci i ostale zemlje odnositi prema ovom pitanju sa ozbiljnošću koju zaslužuje i brzo djelovati kako bi podržali principe međunarodnog prava.
Narodna skupština Republike Srpske ovu protestnu notu prosljeđuje srpskom članu Predsjedništva BiH Željki Cvijanović na znanje i dalje postupanje", navodi se u dokumentu.
