Nakon što je visoki predstavnik Christian Schmidt saopćio da nameće tehničke izmjene Izbornog zakona, OHR ih je objavio.
Koristeći se ovlaštenjima koja su visokom predstavniku dana članom V Aneksa 10 (Sporazum o civilnoj provedbi Mirovnog ugovora) Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini (u daljem tekstu: Opći okvirni sporazum), prema kojem je visoki predstavnik konačni autoritet za tumačenje navedenog Sporazuma o civilnoj provedbi Mirovnog ugovora, i članom II 1. (d) prethodno navedenog Sporazuma, koji od visokog predstavnika zahtijeva da olakša rješavanje bilo kojih poteškoća koje se pojave u vezi sa civilnom provedbom Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini;
Pozivajući se na stav XI.2 Zaključaka Konferencije za implementaciju mira održane u Bonu 9. i 10. decembra 1997. godine, u kojem je Vijeće za implementaciju mira pozdravilo namjeru visokog predstavnika da upotrijebi svoj konačni autoritet u zemlji u vezi s tumačenjem Sporazuma o implementaciji civilnog dijela Mirovnog ugovora, kako bi pomogao u iznalaženju rješenja za probleme u skladu s gore navedenim, “donošenjem obavezujućih odluka, kada to ocijeni neophodnim”, o određenim pitanjima, uključujući i (prema tački (c) stava XI.2) “mjere kojima se osigurava implementacija Mirovnog sporazuma na cijeloj teritoriji Bosne i Hercegovine i njenih entiteta”;
Pozivajući se takođe na stav 4 Rezolucije 1174 (1998) Vijeća sigurnosti Ujedinjenih naroda od 15. juna 1998. godine, prema kojem Vijeće sigurnosti, u skladu s poglavljem VII Povelje Ujedinjenih naroda “…ponavlja da je visoki predstavnik konačni autoritet za tumačenje Aneksa 10 o civilnoj implementaciji Mirovnog ugovora i da u slučaju spora može davati svoja tumačenja i preporuke, te donositi obavezujuće odluke, kako god ocijeni da je neophodno, o pitanjima koja je obrazložilo Vijeće za implementaciju mira u Bonu 9. i 10. decembra 1997. godine”;
Napominjući da Ustav Bosne i Hercegovine utvrđuje da je Bosna i Hercegovina demokratska država koja funkcionira u skladu sa zakonom i na osnovu slobodnih i demokratskih izbora;
Imajući u vidu istaknuto mjesto koje izbori imaju prema Općem okvirnom sporazumu za mir i potrebu da se garantira da izbori koji će se održati 2. oktobra 2022. godine budu slobodni, pravični i demokratski;
Ponovo potvrđujući da građanima Bosne i Hercegovine mora biti omogućeno da ostvaruju svoja demokratska prava na slobodnim, pravičnim i demokratskim izborima i da uvjeti za takve izbore postoje uprkos nemogućnosti njihovih političkih lidera da postignu kompromis po pitanju izborne reforme;
Vođeni potrebom za jačanje integriteta izbora i unapređenje upravljanja izbornim procesom na transparentan način pružanjem mogućnosti Centralnoj izbornoj komisiji BiH da efikasno sankcionira kršenja pravila ponašanja u izbornoj kampanji, a sve u cilju da se izborni zakon uskladi s međunarodnim standardima i dobrom praksom za demokratske izbore prema preporukama Ureda za demokratske institucije i ljudska prava pri misiji OSCE-a (ODIHR) i prema onome što je naglašeno u Mišljenju Evropske komisije o zahtjevu BiH za članstvo u EU;
Pozdravljajući napore Evropske unije i Sjedinjenih Američkih Država da omoguće postizanje dogovora o izbornoj reformi kojim bi se pristupilo rješavanju pitanja vezanih za odluke Evropskog suda za ljudska prava i Ustavnog suda, kao i nedostataka u vezi s integritetom izbornog procesa koje su uočile međunarodne institucije, između ostalih i Ured za demokratske institucije i ljudska prava pri misiji OSCE-a odnosno Venecijanska komisija Vijeća Evrope;
Izražavajući žaljenje zbog toga što političke stranke nisu mogle iskoristiti taj proces za postizanje dogovora o ustavnim i izbornim reformama potrebnim radi vraćanja povjerenja građana i predviđenim u Mišljenju Evropske komisije o zahtjevu koji je BiH podnijela za članstvo u EU;
Energično pozivajući sve političke stranke da se suzdrže od negativne, neodgovorne i retorike podjela, apelirajući na vlasti da osiguraju integritet izbornog procesa i pozivajući građane da daju svoj glas;
Podsjećajući da je ton proteklih kampanja u velikoj mjeri bio negativan i polarizirajući, s naglaskom na nacionalizam, lične napade, pozivanje na ratnu prošlost Bosne i Hercegovine i izazivanje straha, što je zasjenilo socio-ekonomska pitanja, poput npr. pitanja korupcije, nezaposlenosti, migracija i obrazovanja;
Uvjereni da se izmjenama i dopunama u nastavku odluke ne mijenja izborni sistem Bosne i Hercegovine niti se ostvaruje bilo kakav utjecaj na aktivnosti koje preduzima Centralna izborna komisija BiH;
Konstatirajući da reforme neophodne za napredovanje na putu prema integraciji u Evropsku uniju obuhvataju i izbornu reformu te da će im stoga biti potrebno pristupiti ubrzo nakon održavanja izbora;
Uzimajući u obzir, imajući u vidu i konstatirajući sve prethodno navedeno, Visoki predstavnik ovim donosi sljedeću odluku:
ODLUKU
kojom se donosi Zakon o izmjenama i dopunama Izbornog zakona Bosne i Hecegovine
- Zakon koji slijedi i koji čini sastavni dio ove Odluke stupa na snagu u skladu sa članom 10. ove odluke, na privremenoj osnovi, dok Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine ne usvoji ovaj zakon u propisanom obliku, bez izmjena i dopuna i bez priloženih uslova.
- Ova Odluka stupa na snagu odmah i bez odlaganja se objavljuje na službenoj web stranici Ureda visokog predstavnika iu “Službenom glasniku Bosne i Hercegovine”.
U Izbornom zakonu Bosne i Hercegovine (“Službeni glasnik Bosne i Hercegovine” br. 23/01, 7/02, 9/02, 20/02, 25/02, 4/04, 20/04, 25/05, 52/05, 65/05, 77/05, 11/06, 24/06, 32/07, 33/08, 37/08, 32/10, 18/13, 7/14, 31/16, 41/20 i 38/22, u daljem tekstu: Zakon), u članu 1.1a, iza tačke 15) dodaju se nove tačke 16) do 21), koje glase:
“16) “Elektronski mediji”, u smislu ovog zakona, su javne i privatne televizijske i radio stanice sa odgovarajućom dozvolom Regulatorne agencije za komunikacije (RAK).
17) “Onlajn mediji”, u smislu ovog zakona, su internet portali i druge internetske platforme koje predstavljaju sredstva komunikacije sa ciljem informisanja od javnog interesa.
18) “Štampani mediji”, u smislu ovog zakona, su štampane publikacije, poput npr. novina, tabloida, časopisa, knjiga, pamfleta, a koje predstavljaju sredstva masovne komunikacije sa ciljem informisanja od javnog interesa.
19) “Društvene mreže” su internetske ili mobilne platforme koje omogućavaju dvosmjernu interakciju putem sadržaja i komunikacije koje generiraju korisnici, odnosno mediji dostupni na određenim platformama dizajniranim da korisnicima omoguće kreiranje sadržaja i interakciju s informacijama i njihovim izvorima.
20) “Govor mržnje” je svaki oblik javnog izražavanja ili govora koji izaziva ili potiče mržnju, diskriminaciju ili nasilje protiv bilo koje osobe ili grupe osoba, na osnovu rase, boje kože, nacionalnosti, spola ili vjere, etničkog porijekla ili bilo koje druge lične karakteristike ili orijentacije koja podstiče na diskriminaciju, neprijateljstvo i nasilje.
21) “Zloupotreba javnih sredstava i resursa”, u smislu ovog zakona, je bilo koje nezakonito korištenje sredstava i resursa države BiH, entiteta, kantona, Brčko distrikta BiH i drugih jedinica lokalne uprave i samouprave, kojim kandidati na izborima i izbornim listama, kao javni ili državni dužnosnici, ili neposredno izabrana lica, raspolažu za potrebe obavljanja službene dužnosti. Pod resursima se, u smislu ove definicije, podrazumijevaju pokretna i nepokretna imovina, kao i svi ljudski resursi javnih institucija koji se koriste u okviru radnog vremena.”
Član 2
U članu 2.15 Zakona, na kraju drugog stava dodaje se nova rečenica, koja glasi:
“Ako se ne izvrši imenovanje novog ili zamjenskog člana općinske izborne komisije u zakonskom roku, Centralna izborna komisija BiH može izvršiti njihovo imenovanje.”
Član 3
U članu 2.19 Zakona, iza stava (12) dodaje se novi stav (13), koji glasi:
“(13) Zabranjena je zloupotreba zakonskog prava na učešće u radu biračkog odbora fiktivnim predstavljanjem kako je propisano članom 7.3, stav (2) ovog zakona.”
Dosadašnji stavovi (13) do (17) postaju stavovi (14) do (18).
Član 4
Član 6.7 Zakona mijenja se i glasi:
“(1) Kada odlučuje po službenoj dužnosti ili kada odlučuje o prigovorima i žalbama, Centralna izborna komisija BiH ima ovlaštenja da naredi izbornoj komisiji, Centru za birački spisak, centrima za brojanje ili biračkom odboru da preduzmu mjere kojima se otklanjaju utvrđene nepravilnosti.
(2) Centralna izborna komisija BiH ima ovlaštenja da izrekne sljedeće sankcije:
1.kazne do 30.000 KM;
2.brisanje imena kandidata sa liste kandidata, ako se utvrdi da je kandidat lično odgovoran za prekršaj;
3.decertifikacija političke stranke, koalicije, liste nezavisnih kandidata ili nezavisnog kandidata; i
4.zabrana angažovanja lica za rad na biračkom mestu, u Centru za registraciju birača, u opštinskoj izbornoj komisiji, u centrima za brojanje ili u drugoj izbornoj komisiji osnovanoj u skladu sa članom 2.21 ovog zakona.”
Član 5
Nakon člana 7.2 Zakona dodaje se novi član 7.2a koji glasi:
“Član 7.2a
(1) Nosilac izvršne funkcije iz člana 1.8 stav (6) ovog zakona i nosilac mandata ne smiju zloupotrebljavati javna sredstva.
(2) Zloupotrebom javnih sredstava iz stava (1) ovog člana smatraju se sljedeće radnje:
a) uključivanje državnih službenika koji su podređeni kandidatu u obavljanju poslova tokom radnog vremena u cilju promocije kandidata ili političkih subjekata;
b) korišćenje prostorija koje zauzimaju javne institucije i organi za aktivnosti predizborne kampanje pri čemu korištenje istih prostorija nije zagarantovano drugim kandidatima i političkim subjektima pod istim uslovima;
c) korištenje sredstava komunikacije, informacionih usluga, kancelarijske opreme javnih institucija i organa vlasti za izbornu kampanju;
d) korištenje prevoznog sredstva u vlasništvu državne, entitetske, gradske, kantonalne ili općinske vlasti i organizacije bez naknade ili uz snižene naknade za aktivnosti kampanje. Ova odredba se ne primenjuje na prevoz lica koja su pod režimom posebne zaštite definisanom zakonom koji je predviđen kao dio sigurnostnih mjera koje se primenjuju u odnosu na visoke zvaničnike koji podliježu službenoj zaštiti koju pružaju nadležni organi tokom obavljanja djelatnosti, svoje službene dužnosti ili kada postupaju u skladu sa svojom službenom dužnosti;
e) prikupljanje potpisa ili izbornu kampanju koju sprovode lica koja obavljaju izabrane funkcije ili su državni službenici, tokom službenih aktivnosti ili događaja koje organizuje javna ustanova ili organ.
(3) Poštivanje ograničenja iz stava (2) ovog člana ne sprječava javne i izabrane funkcionere ili državne službenike u vršenju službene dužnosti.”
Član 6
U članu 7.3 Zakona, stav prvi, podstav 7) menja se i glasi:
“7) koristiti govor mržnje, i/ili, objavljivati ili koristiti slike/slike, simbole, audio i video snimke, SMS poruke, internet komunikacije, društvene mreže i mobilne aplikacije ili bilo koji drugi materijal koji može imati takav učinak.”
Drugi stav člana 7.3 Zakona menja se i glasi:
“(2) Zabranjeno je lažno predstavljanje u ime bilo koje političke stranke, koalicije, liste nezavisnih kandidata ili nezavisnog kandidata, kao i zloupotreba zakonskog prava da učestvuje u radu biračkog odbora u ime jedne političke stranke suprotno odredbi člana 2.19. ovog zakona fiktivnim predstavljanjem političkog subjekta koji ima pravo na mjesto u biračkom odboru, a radi favoriziranja drugog političkog subjekta koji nema pravo na mjesto u biračkom odboru. Ova zabrana važi i za članove biračkog odbora.”
Član 7
Član 19.8 Zakona menja se i glasi:
“(1) Novčanom kaznom u iznosu od 600 KM do 3.000 KM kaznit će se za prekršaj zaposleni ili angažovani u izbornoj administraciji, ako:
1.ako učestvuje u odluci koja može izazvati sumnju u njegovu/njenu sposobnost da postupa nepristrasno (član 2.1);
2.ako ne odredi biračka mjesta na području općine za glasanje na svim nivoima vlasti u BiH (član 2.13 tačka
3.ako ne obezbijedi birački materijal za glasanje na svim nivoima izbora u BiH (član 2.13 tačka 4);
4.ako ne obavijesti birače o svim podacima potrebnim za sprovođenje izbora u skladu sa propisima Centralne izborne komisije BiH (član 2.13. tačka 5.);
5.ako na neodgovarajući način vrši brojanje glasačkih listića na biračkim mjestima i u općinskim centrima za brojanje (član 2.13 tačka 7);
6.ako imenuje predsjednika i članove biračkih mjesta i njihove zamjenike suprotno članu 2.19 stav (3);
7.ako postupi suprotno zabrani iz člana 2.19 stav (13);
8.ako ne ažurira podatke u skladu sa promjenama u broju birača i propisima Centralne izborne komisije BiH [član 3.8 stav (3) tačka b)];
9.ako ne omogući uvid u izvod iz Centralnog biračkog spiska na teritoriji svoje opštine [član 3.8 stav (3) tačka c)];
10.ako ne dostavi podatke za Centralni birački spisak u skladu sa propisima Centralne izborne komisije BiH [član 3.8 stav (3) tačka d)];
11.ako ne vodi evidenciju zahtjeva i žalbi i ne čuva prateću dokumentaciju [član 3.8 stav (4)];
12.ako odredi biračka mjesta suprotno članu 5.1 stav (3);
13.ako ne dostavi birački materijal za glasanje [član 5.3 stav (3)];
14.ako nije prisutan tokom čitavog procesa glasanja bez opravdanog razloga (član 5.5);
15.ako ne rasporedi dužnosti članovima biračkog odbora [član 5.6 stav (2)];
16.ako birački spisak o radu biračkog odbora ne sadrži podatke propisane ovim zakonom (član 5.7);
17.ako ne objasni biračima način glasanja i ne obezbijedi tajnost glasanja [član 5.11 stav (1)];
18.ako ne potvrdi identitet birača i njegov potpis u izvodu iz Centralnog biračkog spiska u skladu sa ovim zakonom (član 5.13);
19.ako izdaje glasački listić suprotno propisima kojima se uređuje izdavanje glasačkih listića (član 5.13);
20.ako pomaže pojedincima u glasanju na način koji nije u skladu sa ovim zakonom [član 5.19, stav (2)];
21.ako su obrasci popunjeni suprotno članu 5.25; ili
22.ako podaci konsolidovanog sažetka rezultata glasanja za opštinu nisu u skladu sa članom 5.27.
(2) Za prekršaje iz stava (1) tač. 1., 7. i 13. do 21. ovog člana kaznit će se članovi biračkog odbora novčanom kaznom u iznosu od 600,00 KM. i 3.000,00 KM.
(3) Za prekršaje iz stava (1) tač. 1., 7. i 14. do 21. ovog člana, politički subjekt u čije ime je imenovan član biračkog odbora biće kažnjen novčanom kaznom u iznosu od 3.000,00 KM do 10.000,00 KM.”
Član 8
Član 19.9 Zakona mijenja se i glasi:
“(1) Novčanom kaznom u iznosu od 3.000,00 KM do 30.000,00 KM kaznit će se za prekršaj politički subjekt, ako:
1.ako ne dostavi promjene podataka u roku od deset (10) dana (član 4.22);
2.ako ukloni, prikrije, ošteti ili izmijeni štampana obavještenja, plakate, postere ili druge materijale koji se, u skladu sa zakonom, koriste za potrebe izborne kampanje političkih stranaka, koalicija, lista nezavisnih kandidata ili nezavisnih kandidata [član 7.2. , stav (2)];
3.ako istakne obavještenje, plakat ili postavi svoje ime ili slogan u vezi s izbornom kampanjom, u ili na zgradi organa vlasti na bilo kojem nivou, javnog poduzeća, javne ustanove ili lokalne zajednice ili na vjerskom objekat, na javnom putu ili na javnoj površini, osim mjesta određenih za distribuciju plakata i reklama;
4.ako zloupotrebljava javna sredstva za svoju ličnu upotrebu i za promociju političkog subjekta čiji je član [član 7.2a, stav (2)];
5.ako nosi i pokazuje oružje na političkom skupu, biračkom mjestu ili njegovoj okolini, ili tokom skupa vezanog za djelovanje političke stranke, koalicije, nezavisne kandidatske liste ili nezavisnog kandidata u izbornom procesu [član 7.3 stav ( 1) tačka 1.];
6.ako ometa okupljanje druge političke stranke, koalicije ili nezavisnog kandidata ili podstiče druge na takve aktivnosti [član 7.3 stav (1) tačka 2];
7.ako onemogućava novinara da obavlja posao u skladu sa svojim profesionalnim pravilima i izbornim pravilima [(član 7.3 stav (1) tačka 3.];
8.ako obećava novčanu nagradu ili drugu materijalnu korist u cilju sticanja podrške birača ili prijeti pristalicama drugih političkih stranaka, koalicija, nezavisnih kandidatskih lista i nezavisnih kandidata [član 7.3 stav (1) tačka 4];
9.ako navede na glasanje lice koje nema pravo glasa [član 7.3 stav (1) tačka 5.];
10.ako navede lice da glasa više puta na istim izborima, ili da glasa u ime drugog lica [član 7.3 stav (1) tačka 6.];
11.ako koristi jezik koji bi mogao izazvati ili podstaći nekoga na nasilje ili širenje mržnje, ili objavljuje ili koristi sliku, simbol, audio ili video snimak, SMS tekstualnu poruku, internet poruku ili drugi materijal koji može imati takav efekat [član 7.3 stav (1) tačka 7.];
12.ako lažno predstavlja bilo koju političku stranku, koaliciju, nezavisnu kandidatsku listu ili nezavisnog kandidata, ili fiktivno predstavlja politički subjekt kojem je dodijeljeno mjesto u biračkom odboru kako bi favorizirao drugi politički subjekt kojemu je to mjesto na biračkom mjestu Komisija nije dodijeljena [član 7.3, stav (2)]
13.ako održi sastanak radi izborne kampanje [član 7.4 stav (1) tačka 1];
14.ako prezentuje bilo kakvu vrstu materijala u svrhu uticaja na birače na biračkom mjestu i okolini [član 7.4 stav (1) tačka 2];
15.ako koristi nacionalna ili međunarodna sredstva komunikacije u cilju uticaja na birače [član 7.4 stav (1) tačka 3];
16.ako koristi megafon ili drugi razglas u svrhu uticaja na birače [član 7.4 stav (1) tačka 4];
17.ako vrši radnju koja ometa ili ometa izborni proces [član 7.4 stav (1) tačka 5];
18.ako ne dostavi, u roku od 30 dana od dana objavljivanja ovjerenih mandata u Službenom glasniku Bosne i Hercegovine, izjavu o ukupnom imovinskom stanju na traženom obrascu (član 15.7 i član 15.8);
19.ako premašuje najveći iznos dozvoljenih sredstava za finansiranje izborne kampanje iz člana 15.10;
20.ako vodi izbornu kampanju u periodu od dana raspisivanja izbora do dana zvaničnog početka izborne kampanje [član 16.14 stav (3)];
21.ako posmatrač, posmatrajući izborni proces, ometa izborne aktivnosti i ne poštuje tajnost glasanja [član 17.2 stav (1)];
22.ako posmatrač tokom posmatranja izbornih aktivnosti ne nosi službenu akreditaciju ili nosi ili nosi bilo koje oznake ili simbol koji ga identifikuje sa određenom političkom strankom, koalicijom, nezavisnom kandidatskom listom ili nezavisnim kandidatom [član 17.2 tačka (3) ].
(2) Za prekršaje iz stava (1) tač. 2. do 17. ovog člana koje je učinio sljedbenik političkog subjekta, taj politički subjekt će se kazniti.
(3) Za prekršaje iz stava (1) tačka 1. ovog člana kaznit će se i odgovorno lice u političkoj stranci, koaliciji i listi nezavisnih kandidata novčanom kaznom u iznosu od 600,00 KM do 15.000,00 KM. KM.
(4) Za prekršaje iz stava (1) tač. 2. do 18. ovog člana kaznit će se i kandidat političkog subjekta novčanom kaznom u iznosu od 3.000,00 KM do 15.000,00 KM.
(5) Za prekršaje iz stava (1) tač. 5., 9. i 10. ovog člana kaznit će se i zaposleni ili angažovani u izbornoj administraciji novčanom kaznom u iznosu od 600,00 KM do 3.000,00 KM.
(6) Za prekršaje iz ovog člana Centralna izborna komisija BiH može, osim novčanih kazni, izreći i druge sankcije iz člana 6.7. Izbornog zakona BiH.”
Član 9
Radi izbjegavanja sumnje, prekršajni postupci započeti prije stupanja na snagu ovog zakona okončat će se u skladu sa odredbama zakona koji je bio na snazi u vrijeme izvršenja prekršaja, osim ako je ovaj zakon blaži.
Član 10
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja na zvaničnoj web stranici Ureda visokog predstavnika ili narednog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Bosne i Hercegovine”, šta god nastupi prije.
