Na Infektivnoj klinici Kliničkog centra Vojvodine pet pacijenata se liječi od virusa Zapadnog Nila, a sada je još jedna osoba iz Niša u teškom stanju. Evo šta bi sve trebalo da znate o ovom virusu. Virus Zapadnog Nila prvi put se pojavio 1937. godine u slivu Zapadnog Nila, u oblasti Ugande, a od tada se proširio sa afričkog kontinenta na Bliski istok, dijelove Azije i Australije, centralnu i istočnu Evropu i Mediteran. Danas je ovaj virus najrasprostranjeniji arbovirus na svijetu.
Iako je virus Zapadnog Nila na prostorima Evrope od šezdesetih godina, povećanje broja oboljelih zabilježeno je posljednje dvije decenije i ima tendenciju rasta. Neki od razloga tome su klimatske promjene, intenzivan međunarodni saobraćaj, širenje uzročnika i vektora na novu geografsku oblast, češće izlaganje ljudi divljim životinjama i insektima, promjene u mikroorganizmima (rezistencija proizvodnje lijekove, poređenja radi, antimikrobne aktivnosti).
Ljudi se najčešće inficiraju ubodom komarca. Kako su primarni rezervoar zaraze ptice, čovjek se najprije zarazi od komarca koji je bio u dodiru sa zaraženom pticom. U rijetkim slučajevima infekcija može da se prenese putem transfuzije zaražene krvi, transplantacije tkiva i organa i vertikalno sa majke djeteta (transplacentarno i tokom dojenja). Virus Zapadnog Nila se ne prenosi među ljudima putem kontakta.
Period inkubacije
Simptomi bolesti se mogu primijetiti 3 do 14 dana nakon uboda zaraženog komarca.
Klinička slika
Kod oko 80% inficiranih osoba GZN protiče asimptomatski. Oko 20% zaraženih osoba ima blagu kliničku sliku u vidu groznice, glavobolje, mučnine, povraćanja, što ponekada može da bude praćeno otokom limfnih žlijezda ili pojavom osipa na koži grudi, leđa ili stomaka. Obično pomenuti simptomi prolaze u
roku od par dana, mada su zabeleženi slučajevi kada je oboljenje trajalo i više sedmica.
Kod jednog oboljelog na 150 inficiranih dolazi do razvoja teške kliničke slike, odnosno neuroinvazivnog oblika bolesti. Tada, pored groznice i glavobolje, u kliničkoj slici dolazi do pojave ukočenosti vrata, stupora, dezorijentacije, kome, tremora, konvulzija, mišićne slabosti i paralize. Ovi simptomi mogu da traju
nekoliko sedmica, sa mogućim trajnim neurološkim oštećenjima.
Laboratorijska dijagnostika
Infekcija virusom Zapadnog Nila laboratorijski se potvrđuje na osnovu prisustva IgM antitijela na virus Zapadnog Nila u serumu i cerebrospinalnoj tečnosti.
Osjetljivost i otpornost
Osjetljivost je opšta, ali teža klinička slika javlja se češće kod osoba preko 50 godina starosti. Prisutna hronična oboljenja, kao što su imunosupresija, dijabetes i oboljenja kardiovaskularnog sistema, mogu da povećaju rizik za pojavu težeg oblika bolesti.
Infekcija dovodi do stvaranja imuniteta.
Liječenje
Nema specifične terapije niti vakcine protiv groznice Zapadnog Nila. Bolest se obično završava potpunim oporavkom nakon nekoliko sedmica i mjeseci. U slučaju teže kliničke slike, oboljeli se hospitalizuju.
Mjere prevencije
Najlakši i najefikasniji način prevencije bolesti izazvane virusom Zapadnog Nila je spriječiti ubod komarca. Iz tih razloga preporučuju se mjere lične zaštite od uboda komaraca.
• Upotreba repelenata na otkrivenim dijelovima tijela prilikom boravka na otvorenom.
• Nošenje odjeće dugih rukava i nogavica, svijetle boje.
• Preporučljivo je da odjeća bude komotna, jer komarci mogu da ubadaju kroz pripijenu odjeću.
• Izbjegavanje boravka na otvorenom u periodu najintenzivnije aktivnosti komaraca – u sumrak i u zoru.
• Upotreba zaštitne mreže protiv komaraca na prozorima, vratima i oko kreveta.
• Redukcija broja komaraca u zatvorenom prostoru.
• Po mogućnosti boravak u klimatizovanim prostorima, jer je broj insekata u takvim uslovima znatno smanjen.
• Izbjegavanje područja sa velikim brojem insekata, kao što su šume i močvare.
• Smanjenje broja komaraca na otvorenom gdje se radi, igra ili boravi, što se postiže isušivanjem izvora stajaće vode. Na taj način smanjuje se broj mjesta na koje komarci mogu da polože svoja jaja. Najmanje jednom sedmično treba: isprazniti vodu iz saksija za cvijeće, posuda za hranu i vodu za kućne ljubimce, iz kanti, buradi i limenki. Ukloniti odbačene gume i druge predmete koji mogu da prikupljaju vodu.
• U slučaju putovanja u inostranstvo, pogotovo ako se radi o tropskom i suptropskom području, obavezno se pridržavati svih navedenih mjera prevencije
• U slučaju pojave bilo kakvih simptoma koji su kompatibilni sa neuroinazivnim oblikom bolesti, odmah se javiti izabranom ljekaru.
Specifične mjere prevencije
Vakcina protiv groznice Zapadnog Nila za primjenu kod ljudi ne postoji, ali su ispitivanja u toku.
