PFAS hemikalije, poznate i kao "vječne hemikalije" otkrivene su u česmovači i flaširanoj vodi širom Velike Britanije i u Kini.
Britanski i kineski istraživači analizirali su uzorke vode za 10 različitih tipova PFAS hemikalija. Per- i polifluoralkil supstance (PFAS) su grupa sintetičkih hemikalija koju čine više od 5.000 različitih supstanci, a koje se proizvode i koriste u raznim industrijama. Zabrinutost u vezi sa PFAS hemikalijama raste godinama, a iako zabranjene u određenim zemljama, one su i dalje u širokoj upotrebi.
Istraživači su sada testirali 112 uzoraka flaširane vode koja se prodaje u britanskim i kineskim prodavnicama, a koja se nabavlja iz 15 zemalja širom svijeta. Također su analizirali česmovaču u gradovima u Britaniji - Birminghamu, Coventryju i Derbyju, i kineskom gradu Shenzhen.
Rezultati pokazuju da su PFAS hemikalije prisutne u 99 posto sve testirane flaširane vode. Istraživači su takođe otkrili da je PFAS prisutan u česmovači, iako su nivoi bili viši u Kini nego u Britaniji.
Štaviše, česmovača u gradu Shenzhenu prelazi bezbjedan nivo ovih hemikalija u vodi. Prema smjernicama američke agencije za zaštitu životne sredine, oko 4 nanograma po litru vode je granica bezbjednog nivoa PFAS hemikalija u vodi.
Međutim, u pojedinim uzorcima česmovače u Shenzhenu zabilježeno je i do 9,2 nanograma po litru, prenosi B92.
Kako PFAS hemikalije dospijevaju u vodu?
PFAS hemikalije se smatraju najteže razgradljivim hemikalijama, budući da se nakon ulaska u životnu sredinu gotovo uopšte ne razlažu, zbog čega se nazivaju "vječnim hemikalijama".
Ljudi su izloženi stotinama hemikalija iz PFAS grupe preko proizvoda koje su u svakodnevnoj upotrebi, ali i putem vode za piće i hrane kao posljedica njihovog ulaska u životnu sredinu (vazduh, voda, zemljište).
Kako PFAS utiču na zdravlje ljudi?
PFAS hemikalije mogu da ispolje toksične efekte na ljude i cijeli živi svijet, a do sada je utvrđeno da:
- ispoljavaju efekte endokrinih ometača
- utiču na reproduktivnu funkciju i razvoj ploda
- utiču na imunski sistem
- mogu imati ulogu u razvoju određenih tipova karcinoma, kao što su rak testisa i rak bubrega.
Otkrivena je i povezanost između izloženosti PFAS hemikalijama tokom rane trudnoće i povećanog rizika od:
- pobačaja tokom prvog trimestra
- razvoja preeklampsije (povišen krvni pritisak u trudnoći)
- male tjelesne težine kod novorođenčadi.
Vječne hemikalije prelaze iz kože u krvotok
Inače, nedavna studija pokazala je da PFAS hemikalije utču i na dojenje. Kod žena koje su prije trudnoće bile izložene PFAS hemikalijama, nakon porođaja dolazi do usporavanja ili čak do potpunog zaustavljanja laktacije, pokazalo je istraživanje naučnika sa Univerziteta Dartmouth u SAD.
Brojni kozmetički proizvodi sadrže PFAS hemikalije, a nedavno istraživanje je također pokazalo da ovi opasni toksini putem kože prelaze u krvotok. Naime, naučnici sa Univerziteta u Birminghamu u Engleskoj su analizirali 17 najčešćih hemikalija iz grupe PFAS, od kojih je 15 ušlo u model ljudske kože u roku od 36 sati.
Sve više opasnih hemikalija u vodi
Sve je veća zabrinutost o kvalitetu vode za piće širom svijeta. Prošlogodišnje istraživanje je takođe otkrilo prisustvo PFAS hemikalija u stotinama hiljada uzoraka vode za piće u Velikoj Britaniji.
Prije mjesec dana, istraživanje kalifornijskih naučnika otkrilo je prisustvo trihalometana (THM) u vodi iz česme i flaširanoj vodi u San Franciscu u SAD. Trihalometani su grupa hemijskih jedinjenja koja nastaju reakcijom organske supstitucije sa hlorom, a poznati su po svojim toksičnim svojstvima, između ostalog jer povećavaju rizik od raka i oštećenja bubrega i jetre.
Studija britanskih i kineskih naučnika objavljena je u časopisu "ACS ES&T Water", prenosi "Daily mail". Ohrabruje podatak da ključanje vode ili upotreba filtera za vodu mogu da smanje koncentraciju PFAS hemikalija i do 90 posto, poručili su naučnici.
