Osmi kontinent svijeta skoro je potpuno potopljen, a geolozi su sada objavili da su mapirali čitavih bezmalo pet miliona kvadratnih kilometara podvodne kopnene mase.
Istraživački tim koristio je, naime, uzorke stenja sa morskog dna da analizira i datira podvodnu geologiju Sjeverne Zelandije, posljednjeg djelića u slagalici Zelandije.
Prije oko 23 miliona godina osmi kontinent svijeta našao se skoro potpuno pod vodom, 60 miliona godina nakon što se odvojio od superkontinenta Gondvana.
Geolozima je već neko vrijeme poznato da Novi Zeland i Nova Kaledonija imaju sličnu geologiju. Nakon godina istraživanja shvatili su da oni dijele mnogo više od toga, da leže na istoj potopljenoj kopnenoj masi. Iako generalno smatramo da su kontinenti gomile kopnenih masa, tim geologa je 2017. rekao da se masa kontinentalne kore koju su nazvali Zelandija geološki najbolje opisuje kao sopstveni kontinent.
Naučnicima je trebalo 375 godina da otkriju osmi kontinent svijeta, koji se sve vrijeme skrivao pred njihovim očima.
Pod vodom 94 odsto površine
Većina kore Zelandije, oko 94 odsto, je ispod površine Tihog okeana, sa izuzetkom Novog Zelanda, Nove Kaledonije i niza drugih manjih ostrva. Novi Zeland je najprepoznatljiviji deo Zelandije iznad vode, ali se smatra da je nekoliko drugih ostrva u blizini takođe bilo njen dio.
Mnogo toga je nepoznato o izgubljenom kontinentu, ali znamo da je njegova kora tanja od onih većine kontinenata, iako deblja od okeanske kore. Također znamo da je nastala tokom raspada Gondvane, pošto se kora istanjila i rastegla, piše “IFLSajens”.
Nismo, međutim, sasvim sigurni šta je uzrokovalo ovaj proces stanjivanja, što je novi tim istraživača pokušao da ispita, analizirajući uzorke izvučene sa Zelandije da bi mapirali i modelirali potopljeni kontinent, te istražili magnetne anomalije.
Kako su objasnili, ekstenzivno stanjivanje kore, koje je završilo konačnim potapanjem kontinenta, dogodilo se prije 100-80 miliona godina, vjerovatno jer je bila rastegnuta u različitim smjerovima.
Mapiranje Zelandije
U posljednjem istraživanju, na čelu sa Nikom Mortimerom, iskopane su dvije trećine potopljenog područja na sjeveru. Izvučeni su šljunkoviti i kameniti peščar, sitnozrni peščar, glinena stijena, bioklastični krečnjak i bazaltna lava iz različitih vremenskih perioda, navodi “Popularna mehanika”.
Datiranjem stena i tumačenjem magnetnih anomalija, istakli su istraživači, mapirane su glavne geološke jedinice širom Sjeverne Zelandije.
- Ovim radom završava se geološko mapiranje čitavog kontinenta Zelandija – rekli su oni.
Istraživači su otkrili peščar star oko 95 miliona godina iz perioda kasne krede i mješavinu granita i vulkanskog šljunka starosti do 130 miliona godina tokom perioda rane krede. Bazalt je noviji – starosti oko 40 miliona godina iz eocenskog perioda.
- Vjerujemo da je Zelandija prvi od Zemljinih kontinenata koji ima potpuno mapirane svoje baze (kristalne stene iznad plašta a ispod svih drugih stijena i sedimenata), sedimentne basene i vulkansko stenje, do granice kontinent-okean – rekli su istraživači.
Zelandija je nekad bila dom bogate flore i faune
Postoje dokazi – u vidu spora polena kopnenih biljaka i školjki plitkovodnih životinja koje su sada duboko pod okeanom – da je Zelandija nekad bila dom različitih vrsta flore i faune.
Naravno, životinje i biljke su preživjele raspad Gondvane, a taj megakontinent je postao Južna Amerika, Afrika, Arabija, Madagaskar, Indija, Australija i Antarktik. Sad kad znamo da je Zelandija nastala raspadom, to objašnjava mnogo toga.
- Velike geografske promjene širom sjeverne Zelandije, koja je otprilike veličine Indije, imaju posljedice na razumijevanje pitanja kao što su kako su se biljke i životinje raširile i razvile u južnom Pacifiku. Otkriće prošlog kopna i plitkih mora sada daje objašnjenje. Postojali su putevi kojima su životinje i biljke mogle da se kreću – rekao je 2017. Rupert Saterland, koautor studije koja je te godine prva opisala Zelandiju kao kontinent.
Novo istraživanje objavljeno je onlajn biblioteci “Tektonika”, piše Blic.
