Institut za javno zdravstvo Republike Srpske izdao je uputstvo predstavlja generalne smjernice prilikom postupanja u slučaju pojave COVID-19 u školama. Kako navode, svaki slučaj je potrebno detaljno istražiti i izvršiti pojedinačnu procjenu rizika.
U periodu od početka školske godine u Republici Srpskoj, povećan je broj potvrđenih slučajeva COVID19 među djecom školske dobi. Međutim, na osnovu podataka iz epidemiološkog praćenja kontakata u školi i testiranja kontakata nakon perioda karantina od 14 dana, nije potvrđeno da se dešavao prenos infekcije unutar samih škola. Prenos između učenika koji idu u isti razred se do sada dešavao uglavnom u situacijama kada su ta djeca imala kontakt i izvan škole.
Povećanju broja potvrđenih slučajeva među djecom školskog uzrasta od početka školske godine je vjerovatno značajno doprinijelo češće testiranje djece sa simptomima nego u ranijem periodu. Kako djeca često imaju blagu kliničku sliku COVID-19, uzak spektar simptoma i kratkotrajne simptome, ovakvoj kliničkoj slici se mnogo više pažnje poklanja i češće se testira od kako je počela školska godina.
U skladu sa navedenim podacima, a u cilju da se poveća sigurnost djece i nastavnog osoblja u školama i istovremeno smanji broj suvišnih odlazaka u karantin, Institut je izradio preporuke za nošenje maski u školama, koje podrazumijevaju da i učenici i nastavno osoblje nose maske za vrijeme cijelog boravka u školi.
U kontekstu navedenog, preporuke za postupanje u školama su sljedeće:
- Ako učenik dobije temperaturu ili druge akutne simptome zarazne bolesti kompatibilne sa COVID-19 tokom boravka u školi, škola će odmah pozvati roditelje/staratelje da dođu po dijete. Bilo koji akutni simptom zarazne bolesti je dovoljan razlog da se učenik izuzme iz škole (dugotrajno curenje iz nosa, s obzirom da je često kod djece, nije samo po sebi dovoljan razlog za izuzimanje iz škole). Dok dijete čeka roditelje, biće smješetno u posebnu prostoriju određenu i korištenu samo za te namjene. Dijete u toj prostoriji ne boravi samo, već u društvu zaposlene osobe koju škola odredi (to ne treba da bude osoba koja ima faktore rizika za dobijanje teže kliničke slike COVID-19). I učenik i osoba koja je sa njim treba da nose masku i održavaju fizičku distancu, dok učenik ne bude povjeren roditelju/staratelju.
Roditelji/staratelji koji dođu po dijete takođe trebaju da nose masku. Ukoliko učenik kašlje ili kiše, potrebno je da koristi papirne maramice koje će nakon upotrebe sam odložiti u zatvorenu kantu za otpatke. Nakon što učenik napusti sobu za izolaciju, soba se čisti i dezinfikuje.
- Ukoliko neko od nastavnog osoblja tokom boravka u školi dobije akutne simptome zarazne bolesti, mora odmah da napusti školu i javi se nadležnom domu zdravlja radi pregleda i dalje procjene.
- Učenike iz odjeljenja učenika/nastavnika sa simptomima treba izvesti iz učionice da bi se i ta prostorija provjetrila i dezinfikovala (prebrisavanje dezinfekcionim sredstvom klupa, kvaka na vratima i drugih površina koje se često dodiruju), nakon čega se vraćaju i nastavljaju nastavu.
- Roditelj/staratelj učenika sa simptomima, odnosno nastavnik sa simptomima, kontaktira nadležnog porodičnog doktora/nadležnu ambulantu za respiratorne infekcije u domu zdravlja koji, u slučaju sumnje na COVID-19, uzima bris nosa i upućuje uzorak na testiranje. Treba imati u vidu često blaže kliničke slike COVID-19 kod djece, kraće trajanje simptoma i manje specifične simptome, kako se ne bi napravio propust u prepoznavanju da se radi o COVID-19.
- Ukoliko nadležni porodični doktor procijeni da je učenik/nastavnik vjerovatan slučaj (u skladu sa definicijom slučaja) ili ukoliko se dijagnoza potvrdi laboratorijski, o istom hitno telefonskim putem mora biti obaviještena nadležna higijensko epidemiološka služba i škola.
- Nadležni epidemiolog/HES sprovodi epidemiološko istraživanje i utvrđivanje kontakata vjerovatnog ili potvrđenog slučaja, kako u okviru škole tako i izvan škole, te daje preporuku za mjeru izolacije vjerovatnog/potvrđenog slučaja, te mjeru karantina za kontakte visokog rizika.
- Ako je PCR test na COVID-19 kod učenika/nastavnika sa simptomima akutne infekcije negativan, učenik/nastavnik ostaje kod kuće do kliničkog oporavka. Neophodno je da bude bez simptoma barem 48 sati prije povratka. Ukoliko kod pacijenta i dalje postoji sumnja na COVID19, a u skladu sa mišljenjem nadležnog doktora, test se može ponoviti nakon 2-3 dana, te se osoba ne vraća u školu do kliničkog oporavka i negativne potvrde drugog testa.
Procjena rizika za kontakte unutar škole
- Nije neophodno da se cijelom razredu odredi mjera karantina ukoliko je jedan učenik ili nastavnik vjerovatan ili potvrđen slučaj. Nadležna higijensko-epidemiološka služba u svakom slučaju pojave pozitivne osobe u školi pojedinačno procjenjuje situaciju i definiše da li je neko od učenika ili nastavnika kontakt visokog rizika.
- Faktori koji se uzimaju u obzir prilikom procjene su:
- Da li su u periodu zaraznosti pozitivne osobe dosljedno poštovane preventivne mjere fizičke distance i nošenja zaštitne maske od svih učenika/nastavnika u učionici
- Koliki je kumulativni period boravka u istoj učionici sa pozitivnom osobom u vrijeme njene zaraznosti (da li je pozitivna osoba u vrijeme zaraznosti bila u školi jedan dan ili više dana)
- Kakva je klinička slika oboljelog učenika/nastavnika (ukoliko nije imao simptome manja je vjerovatnost zaražavanja nego ukoliko je kašljao ili kihao)
- Da li je pozitivan učenik/nastavnik uvijek sjedio na istom mjestu ili je mijenjao mjesto sjedenja i da li je ispoštovana preporuka da se ne dijele predmeti (knjige, užina...) sa drugima
- Da li je učionica redovno provjetravana/da li su prozori otvoreni
- Da li je oboljeli učenik/nastavnik imao bliže kontakte sa nekim iz razreda/škole i izvan škole
- U skladu sa procjenom, zavisno od poštovanja preventivnih mjera, može se odlučiti da:
- niko od učenika/nastavnika ne mora da ide u karantin,
- se samo nekim učenicima/nastavnicima odredi mjera karantina (npr. oni koji su sjedili najbliže pozitivnoj osobi, koji su imali bliske kontakte, bilo u učionici ili izvan škole, koji nisu nosili zaštitne maske…),
- se cijelom razredu odredi mjera karantina (npr. ako nisu nosili maske, naročito ako masku nije nosila pozitivna osoba…)
- U svakom slučaju se mora dati preporuka da oni koji nastave da idu u školu aktivno nadziru svoje zdravstveno stanje, mjere temperaturu, poštuju higijenske mjere i mjere nošenja maske i održavanja distance, kako u školi tako i izvan škole, i da se u slučaju pojave simptoma odmah jave nadležnom doktoru radi pregleda i testiranja na COVID-19.
- Ukoliko se procijeni da su neki učenici/nastavnici bili u bliskom kontaktu visokog rizika, ili je cijeli razred bio u kontaktu visokog rizika, određuje im se mjera karantina. Blizak kontakt visokog rizika u školi je npr:
- nije poštovana distanca od 2 metra,
- nije poštovana mjera nošenja maski tokom nastave,
- kumulativni kontakt licem u lice, bez maski, duži od 15 minuta na razmaku manjem od 2 metra (npr. razgovor),
- direktni kontakt (rukovanje, grljenje...)
- bliski kontakt i izvan škole,
- dijeljeljnje predmeta (knjige, užina...)
- Tokom karantina se testiranje obavlja u skladu sa standardnim protokolom testiranja, tj. ukoliko dođe do pojave simptoma. U izuzetnim slučajevima, ako je učenik/nastavnik bio u kontaktu sa osobom iz vulnerabilne grupe, može se procijeniti potreba testiranja i ranije.
- Ukoliko se kod kod još jednog učenika/nastavnika u grupi potvrdi COVID-19, nastao usljed prenosa infekcije unutar razreda, cijela grupa se upućuje u karantin.
- Ukoliko tokom perioda karantina ne dođe do razvoja simptoma kod učenika/nastavnika koji su u karantinu bili zbog kontakta sa pozitivnom osobom tokom nastave, nakon isteka perioda karantina se vraćaju na nastavu bez testiranja.
- Učenici/nastavnici koji su bili u karantinu radi kontakta sa članom istog domaćinstva, pozitivnim na COVID-19, radi većeg rizika tog kontakta se testiraju na kraju perioda karantina odnosno prije povratka na nastavu (13. dan karantina).
- Učenik/nastavnik koji je pozitivan na COVID-19 se testira i zadnji dan perioda izolacije, odnosno prije povratka u školu. Za povratak u školu je dovoljan jedan negativan test (ne prije zadnjeg dana izolacije), uz ispunjene ostale uslove za izlazak iz izolacije.
Postupak sa učenicima/nastavnicima koji su kontakti drugog reda (kontakt kontakta) Učenik ili nastavnik, čiji je član domaćinstva u karantinu, ide u školu pod uslovom da može da kontinuirano održava fizičku distancu, kontinuirano nosi masku, te da mu se aktivno prati zdravstveno stanje (uključujući mjerenje temperature dva puta dnevno).
Ukoliko član domaćinstva dobije simptome ili znakove bolesti u skladu sa definicijom slučaja COVID/19, učenik/nastavnik odmah prestaje da ide u školu (ne čeka se testiranje člana domaćinstva iz karantina).
