Fabrika duhana Sarajevo počela je s radom na današnji dan prije 142 godine.
Nekadašnji lider duhanske industrije u bivšoj Jugoslaviji imao je svoje najopoznatije proizvod kao što su cigarete Drina, poznate i pod imenom Sarajevska Drina.
Izvozila je svoje proizovde još od perioda austro-ugarske vladavine Bosnom i Hercegovinom (BiH), a do rata od 1992. do 1995. godine upošljavala je oko 3.000 radnika. S radom nije prestajala ni ratnih devedesetih, tokom opsade Sarajeva.
Bila je poznata i po tome što je postala prvi proizvođač čuvenih cigareta “Marlboro” u bivšoj Jugoslaviji.
Međutim, u onom momentu kada se osnovala nije se moglo ni naslutiti da će imati ovakav krah.
Naime, prije 142 godine nije se moglo ni naslutiti da će danas imati ključ u bravi. Ovaj kraj, kakav je Fabrika duhana Sarajevo dočekala, spremao se godinama.
Gašenjem Fabrike duhana Sarajevo, u BiH je u potpunosti nestala duhanska industrija.
Vijest o likvidaciji FDS--a procurila je tokom februara, a kasnije su se tim povodom saopštenjem oglasili iz Nadzornog odbor kompanije BADECO ADRIA d.d, koja je većinski vlasnik FDS-a, koji je ujedno i donio prijedlog odluke o likvidaciji fabrike.
Veliki broj radnika i njihovih porodica je ostao bez hljeba u rukama, a za sve ponajviše krive Federalnu vladu. Kazali su da je propast počela kada je politika počela “zavlačiti svoje ruke u finansije fabrike”.
Ukoliko se osvrnemo nekoliko godina unazad, možemo kazati da je kriminal u ovoj kompaniji cvjetao je od samog kraja rata. FDS je, kao i većina profitabilnih javnih kompanija, korištena kao vreća para i izvor finansiranja stranačkih ubleha i predizbornih akcija.
U Nadzorni odbor 2000. godine je došao rahmetli Nijaz Duraković, koji je zatražio da u preduzeće uđu finansijski revizori, međutim taj prijedlog je osporila SDA, iz njima poznatih razloga.
Radnja se dešava nakon što SDP preuzima vlast u Federaciji, i za premijera dolazi Alija Behmen umjesto Edhema Bičakčića (SDA). Upravo tad, za direktora FDS-a dolazi i Edin Mulahasanović, koji je i trenutni direktor nečega što je ostalo od FDS-a.
Nakoliko godina nako toga, u kompaniju ulazi Finansijska policija koja sastavlja iscrpan izvještaj koji je dostavljen i tužilaštvima.
Inspektori su utvrdili da je tadašnja Uprava FDS-a na čelu sa Mulahasanović muljala oko kapitala i dionica.
Kada su odradili što im je trebalo, krenula je i rasprodaja imovine FDS-a na skupocjenim lokacijama. Inspektori su utvrdili da je načinjena višemilionska šteta, koju u Tužilaštvu Kantona Sarajevo nisu prepoznali pa su obustavili istragu.
Na kraju je Vlada FBiH, preko Vakufske banke, ostala na 40 posto dionica i njih je premijer Fadil Novalić odlučio prodati. 15. septembra 2016. godine dionice su i prodate kompaniji British American Tobacco (BAT) za oko 42 miliona KM.
Nakon toga dolazi do odvajanja duhanskog od neduhanskog dijela poslovanja, prodaje brandova i odvajanja lanca kioska Tobacco Press koji su pripojeni firmi iNovine. Početkom 2018. godine osniva se firma FDS d.o.o., s ciljem da se bavi isključivo duhanskim biznisom. Nakon toga dio firme, to jeste FDS d.d., koji je ostavljen da se bavi neduhanskim biznisom, mijenja ime u Badeco Adria i pod tim imenom počinje poslovati od početka decembra 2018. godine. Badeco je od FDS-a naslijedio vlasništvo u nekoliko banaka, fondova i kompanija, ali je većinu toga prodao.
Iz BAT-a nikad nisu krili da je proizvodnja sve manja i da duhanski biznis donosi gubitke, ali su za sve krivili crno tržište i akciznu politiku.
I sad mu je došao konačni kraj. Nekadašnji simbol Sarajeva, koji je proizvodio i čuveni sarajevski Marlboro, odlazi u prošlost.
