Knjiga “Shooting in Sarajevo” objavljena prije nekoliko dana u Italiji, prema podacima izdavača, odlično se prodaje i za nju vlada veliko interesovanje medija, kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) Azra Nuhefendić, novinarka iz Sarajeva, koja je bila dio tima koji stoji iza cijelog projekta.
Knjiga “Shooting in Sarajevo” putem fotografija i tekstova govori o opsadi Sarajeva, tokom rata u Bosni i Hercegovini, devedesetih godina prošlog vijeka.
Prikazana su mjesta sa kojih su snajperisti Vojske Republike Srpske pucali na stanovnike opkoljenog grada tokom opsade Sarajeva, koja je trajala 1.425 dana - od 5. aprila 1992. do 29. februara 1996. godine.
Azra Nuhefendić, koja živi u Italiji, bila je dio tima italijanskih fotografa, novinara, istoričara i umjetnika koji su učestvovali u višegodišnjem, kako kaže, originalnom projektu.
„Grupa Italijana, od kojih su neki i ranije dolazili u Sarajevo, i koji su tu bili i tokom ratnih godina, obilazila je mjesta s kojih su snajperisti sijali smrt po Sarajevu. Sa tih snajperskih ratnih gnijezda, mala ekspedicija je u miru, fotografisala i zapisivala ono što vidi ili što su mogle vidjeti ubice, sigurno smještene na krovovima zgrada ili na planinskim uzvišenjima oko Sarajeva“, kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) Nuhefendić.
Kako kaže Nuhefendić, autori najavljuju izložbe fotografija kao i dokumentarni film o nastanku knjige. Dodaje kako se ne radi o kopiranju istorije niti njenom ispravljanju, već o projektu koji pokazuje 'šta je onaj koji je odlučivao o životu i smrti nepoznatog čovjeka, mogao da vidi'.
„A znamo da su ljudi ubijani u svojim sobama, na balkonima, na ulici, pa i djeca u majčinom krilu. Autor cijelog projekta i najvećeg broja fotografija Luiđi Otani (Luigi Ottani) i ostali članovi ekipe su svojim kamerama sa tzv. zumom, slikali mjesta koja su bila najčešća meta sijačima smrti. Polazeći od dvostrukog značenja engleske riječi 'shooting' - kao snimanje, fotografisanje, ali i pucanje iz oružja, nastale su crno-bijele fotografije, što pojačava dramatičnost sjećanja na ratne događaje“, kaže Nuhefendić.
Jovan Divjak, direktor nevladine organizacije „Obrazovanje gradi BiH“ i nekadašnji general Armije BiH, bio je domaćin autorima knjige “Shooting in Sarajevo”. On je imao ulogu vodiča po mjestima odakle su ispaljivani meci, a napisao je i predgovor za knjigu.
“Vodio sam italijanske prijatelje na Trebević, na Grdonj, na Jevrejsko groblje, na druga uzvišenja iznad Sarajeva, na krovove tri nebodera na Grbavici na levoj obali Miljacke, u hotel Holiday, na tzv. snajpersku aleju (ulica Zmaja od Bosne, koja je bila izložena gotovo stalnoj snajperskoj vatri). Išli smo i na mnoga druga mesta. Ipak, je najvažnije da smo iz Hotela Holiday napravili snimke, prisećajući se demonstracija protiv rata, u aprilu 1992. kada su na učesnike protesta, upravo iz tog hotela, ispaljeni snajperski hici i kada su pale prve žrtve”, naglašava Divjak za RSE.
Knjiga posvećena Sarajevu
Autor projekta i najvećeg broja fotografija Luiđi Otani (Luigi Ottani), koji je okupio ekipu, jedan je od najpoznatiji italijanskih fotoreportera, autor više knjiga i foto-izložbi. O pogledu kroz prozor hotela Holiday, kada je nastala Divjakova fotografija, je zapisao:
„Jednu od slika, djevojke na raskršću, napravljenu iz sobe hotela Holiday, snimio je Jovan Divjak mojim fotoaparatom, sa prozora sa kojeg su pucali snajperisti na demonstrante 5. aprila 1992., kada su se okupili ispred zgrade Parlamenta, kako bi poručili da su za mir, a ne za rat. Divjak je napravio fotografiju djevojke u crvenom. Na slici se vidi da je ona izvan nišana fotoaparata, i to je simboličan izbor Divjaka koji nije želio ni u ovoj prilici da stavi nekoga, čak, ni u centar nišana fotografskog aparata.“
Jovan Divjak kaže da je knjiga posvećena Sarajevu i građanima grada u opsadi.
„Knjiga govori i o svojevrsnoj gluhoći na snajperska ubijanja, odnosno na izostanak reakcije svijeta. Nakon 25 godina Italija pokazuje da i dalje postoji interesovanje za bh. ratne godine. Mnogi su pomogli, ali nakon toliko godina ne smatraju da se treba vraćati ratu u Bosni i Hercegovini. Italijani, moji prijatelji koji dolaze često u Sarajevo, ne misle tako“, kaže Divjak.
Osim fotografa Luiđija Otanija, u autore knjige upisali su se i italijanski umjetnici- glumica Roberta Bjadžareli (Biagiarelli), autorica monodrame “A kao Srebrenica”, fotoreporter Mario Boča (Bocca), koji je boravio u Sarajevu tokom opsade, novinar i pisac Điđi Riva (Gigi).
Opsada Sarajeva najduža u modernoj istoriji ratovanja
Opsada Sarajeva je trajala 44 mjeseca, od 5. aprila 1992. do 29. februara 1996. godine i najduža je opsada u modernoj istoriji ratovanja.
Prema podacima Istraživačko-dokumentacionog centra iz Sarajeva, tokom opsade je ubijeno 13.952 Sarajlija, među njima 1.601 dijete.
Nema preciznih podataka o djeci koju su ubili snajperisti, ali prema procjeni Udruženja roditelja ubijene djece Sarajeva, svaki deseti mališan je pogođen snajperom.
Za zločine i teroriziranje stanovnika Sarajeva, Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) na doživotnu zatvorsku kaznu osudio je Stanislava Galića, komandanta Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske Republike Srpske, te jednog od komandanata ovog korpusa, Dragomira Miloševića, na 29 godina.
Teror nad stanovnicima glavnog grada Bosne i Hercegovine kao i snajpersko djelovanje, stavljeno je na teret Radovanu Karadžiću, bivšem predsjedniku Republike Srpske, osuđenom na doživotnu kaznu zatvora pred Haškim tribunalom, te Ratku Mladiću, nekadašnjem komandantu Vojske Republike Srpske, koji je prvostepenom presudom, takođe dobio doživotnu kaznu zatvora.
