Stolac je pravi biser Hercegovine. Bogata historija, očuvani kulturni spomenici i nevjerovatne prirodne ljepote čine ga jedinstvenim. Posjetiteljima nudi spoj prošlih vremena i savremenih užitaka, što Stolac čini jedinstvenim mjestom na svijetu. Bilo da ste zaljubljenik u historiju, ljubitelj prirode ili gurman, Stolac je destinacija koja vas neće razočarati.
Smješten u jugoistočnom dijelu Bosne i Hercegovine, u hercegovačkom kraju, na rijeci Bregavi, ovaj mali, ali historijsko bogat grad, pruža nevjerovatnu kombinaciju kulturnog naslijeđa, prirodnih ljepota i tradicije koja se proteže kroz stoljeća. Stolac, s bogatom historijom i slikovitim krajolikom, postaje sve atraktivnija destinacija za turiste željne istraživanja skrivenih dragulja Balkana.
Bogata historija
Stolac je grad čija historija seže daleko u prošlost. Iako se spominje još u rimsko doba, većinu svojeg kulturnog identiteta Stolac je izgradio u srednjem vijeku, kada je bio važan centar u Kraljevini Bosni. Tokom osmanske vladavine, Stolac je postao važno administrativno, vojno i trgovačko središte. Grad je bio pod kontrolom mnogih vladara, a osmanski tragovi i danas su prisutni u njegovoj arhitekturi, posebno u staroj gradskoj jezgri.
Ono što čini Stolac jedinstvenim je da je grad prepun različitih kulturnih i vjerskih utjecaja – od osmanske, preko katoličke, pa sve do pravoslavne tradicije. Stolac je bio mjesto susreta raznih kultura, što se odražava u njegovoj arhitekturi, jeziku i običajima.
Turistički potencijali
Danas, Stolac nudi brojne mogućnosti za turizam. Stolac trenutno ima više od 35 objekata ili lokaliteta na listi nacionalnih spomenika. Grad je poznat po svojim stećcima, srednjovjekovnim nadgrobnim spomenicima, koji su upisani na UNESCO-vu listu svjetske baštine.
Stari grad ili Vidoški grad
Ruševine starog grada smještene na brežuljku nad gradom s kojeg se pruža nevjerovatan pogled na okolinu. Ovo je historijski centar grada, gdje su sačuvani fragmenti gradskih zidina, kule, kao i mnoge zanimljive građevine koje svjedoče o bogatoj prošlosti grada.
Na području današnjeg Stoca u Vidovu polju razvilo se još u antici urbano naselje s najbogatijim ostacima u čitavoj Bosni i Hercegovini. Stariji su historičari i arheolozi smatrali da je to Diluntum starih kasnoantičkih izvora. Novija teorija je da je tu bio neki drugi municipij, i to od tolike važnosti da je u njemu za šire okružje 533. godine uspostavljena i biskupija (Sarsenterensis), sa sjedištem u Sarsenterumu.
Vidoški grad odbrambena je građevina, jedna od najvećih u Bosni i Hercegovini, vidljivo građena u više etapa. U 17. stoljeću imao je 13 kula i bio je najbolje utvrđeni grad u Hercegovini. Ukupne je površine 20.503 kvadratnih metara. Opasava ga lanac kamenih kula i bedema debljine oko 2 metra napravljenih od tesanih blokova kamena sivca. Unutar grada nalazi se 10 cisterni za vodu, skladište brašna, objekti za stanovanje i džamija koja je stradala 1906. i nije više bila obnavljana.
Čaršijska džamija
Čaršijska džamija u Stocu, poznata još kao Džamija sultana Selima Javuza, Stari mesdžid, Džamija na Staroj musalli, Džamija na Tepi, Džamija jedanaest direka, Carski mesdžid, proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.
Nalazi se u centru grada Stoca, i čini cjelinu sa Velikom tepom (pijacom) ispred nje. Džamiju je podigao sultan Selim-han 1519. godine, što je vidljivo iz dva natpisa na turskom jeziku iznad njenog ulaza. Predstavlja jednu od najvećih džamija sagrađenih u 16. stoljeću u BiH.
Srušena je u ljeto 1993. godine, a obnovljena 2003. godine sa pripadajućim dvorištem i haremom, šadrvanom, čatrnjom i ogradnim zidovima.
Džamija u unutrašnjosti ima 11 stubova, pet na koje se oslanja centralna stropna greda i 6 stubova na koje se oslanja mahfil. Uz desni zid džamije je prigrađena kamena prizmasta munara visine 25,80 m.
Crkva sv. Ilije
Na istočnoj strani Stoca, smjestila se crkva sv. Ilije, koja je važan vjerski i kulturni spomenik. Zanimljivo je to što je ova crkva jedno od rijetkih mjesta u Hercegovini koje je kroz stoljeća opstalo u izvornom obliku.
Begovina
Begovina je graditeljska stambena cjelina, osmansko–stambene arhitekture, sagrađena od 1840. do 1860. Smještena je na na istočnoj strani Bregave, uz put koji vodi iz centra Stoca ka sjeveroistočnoj periferiji grada, ispod Starog grada Stoca. Šezdesetih godina 18. vijeka vodila se velika borba za kapetansku vlast između porodica Šarić i Rizvanbegović. Članovi porodice Šarić su bili kapetani sve do 1761., kada u potpunosti nestaju sa političke scene. Prvi poznati kapetan iz porodice Rizvanbegovića jeste Mustafa, koji se kao kapetan pominje u više navrata u periodu od 1729. do 1731. godine. Ali-paša Rizvanbegović je rođen u Stocu, 1783. godine, gdje je proveo djetinjstvo i mladost. Nakon borbi sa braćom, postao je kapetan Stoca i upravljao ovom kapetanijom od 1813. do 1851. godine.
Podizanje objekata u Begovini je počelo poslije ukidanja kapetanija u Bosni i Hercegovini, 1835. godine, mada ne postoji niti jedan pisani izvor koji bi posvjedočio datum nastanka Begovine. Na zaključak da Begovina nastaje baš u ta doba, navode natpisi na musanderama.
Izgradili su je četvorica braće Rizvanbegovića. Sastoji se od četiri dijela: pristupni put kao javni dio kompleksa, ulazno odnosno prednje ili pristupno dvorište sa četiri objekta, poluprivatna avlija i na kraju privatne avlije kuća za porodični život. Kompleks počinje sa Ćuprijom u Begovini, koja predstavlja najmlađi od tri veća kamena mosta u Stocu, sagrađenu krajem 18. ili početkom 19. vijeka. Ćuprija je omogućavala povezanost kuća porodice Rizvanbegović na obje strane Bregave.
U Begovini je postojala podjela na mušku i žensku avliju: aharsku (ekonomsko dvorište ili selamluk), i kućni vrt ili haremluk. U avliji su kameni obluci po kojima se hoda, drvena kapija je ukrašena zvekirima.
Paralelno uz podizanje stambenih zgrada, Rizvanbegovići su podigli i pet konaka, izvedenih kao jednospratni objekti od kamena. Ovi konaci su radili do austrougarske okupacije, 1878. godine. U svakom konaku se, između ostalog, nalazio hamamdžik (banjica). Svaki konak u Begovini imao je posebnu prostoriju s mihrabom udubljenim u zidu, u kojoj su gosti sa vlasnikom konaka i članovima njegove porodice ponekad zajednički obavljali namaze.
Rijeka Bregava
Rijeka Bregava koja protiče kroz Stolac je vrlo važna za grad i okolna područja. Poznata je po svojoj bistroj vodi i slikovitim predjelima. Rijeka Bregava nudi mnoge aktivnosti, od vožnje čamcem do uživanja u mirnom okruženju uz rijeku.
Trebjesa
Planina Trebjesa koja se smjestila iznad Stoca pruža predivan pogled na grad i okolna naselja. Popularna je među planinarima i ljubiteljima prirode, a s nje se vidi prelijepa panoramska slika Stoca i njegovih okolnih sela.
Projekt Pozitivne priče podržao je BH Telecom
