Litvanci u nedjelju glasaju na predsjedničkim izborima u trenutku kada ruska ofanziva u Ukrajini podstiče strah od Moske, u strateški važnom regionu Baltika, javlja AP.
U trci za predsjednički mandat je osam kandidata, među kojima i aktuelni predsjednik Gitanas Nauseda, koji se smatra favoritom na izborima. Ukoliko pobjedi, osiguraće sebi još jedan petogodišnji mandat.
Ipak, AP javlja da broj kandidata otežava Nausedi i drugim kandidatima da prikupe 50 posto glasova potrebnih za pobjedu u prvom krugu predsjedničkih izbora.
Ukoliko nijedan od kandidata ne osvoji potrebnu većinu, drugi krug izbora biće održan 26. maja.
Biračka mjesta su otvorena u 7 sati ujutro, a zatvaraju se u 20 sati. Rezultati se očekuju u nedelju kasno navečer. Pravo glasa u Litvaniji, koja je članica Evropske unije i NATO-a i jedna je od tri baltičke države, ima gotovo 2,5 miliona birača, prenosi Radio Slobodna Evropa.
Glavni zadaci predsjednika u političkom sistemu Litvanije su nadgledanje vanjske i sigurnosne politike i obavljanje funkcije vrhovnog komandanta oružanih snaga.
Predsjedničkim izborima u Litvaniji značaj daje činjenica da se ona nalazi na strateški važnom delu i predstavlja istočno krilo NATO-a, u svjetlu ruske invazije na Ukrajinu koja traje od februara 2022. godine.
Ruska eksklava Kalinjingrad na Baltičkom moru je stisnuta između Litvanije na sjeveru i istoku i Poljske na jugu. U Litvaniji, kao i u susjednoj Letoniji i Estoniji postoji velika zabrinutost zbog najnovije ofanzive ruskih snaga na sjeveroistoku Ukrajine.
Sve tri baltičke države proglasile su nezavisnost nakon raspada Sovjetskog Saveza i zauzele odlučan kurs prema zapadu, pridruživši se i Evropskoj uniji i NATO-u.
Aktuelni predsjednik u trci za još jedan predsjednički mandat, navodi AP, umjereni je konzervativac koji navršava 60 godina nedjelju dana nakon izbora. Jedan od njegovih glavnih izazivača je četrdesetdevetogodišnja Ingrida Šimonite, aktuelna premijerka i bivša ministarka finansija, koju je pobjedio u drugom krugu predsjedničkih izbora održanih 2019. sa osvojenih 66 posto glasova.
Kandidat na izborima je i Ignas Vegele, advokat koji je stekao popularnost tokom pandemije COVID-19 protiveći se ograničenjima i vakcinama.
Birači u Litvaniji u nedelju, osim za to ko će biti predsjednik, glasaju i na referendumu o tome da li bi trebalo izmijeniti Ustav zemlje kako bi se omogućilo dvojno državljanstvo stotinama hiljada Litvanaca koji žive u inostranstvu.
Prema važećem Ustavu, Litvanci koji uzmu drugo državljanstvo moraju da se odreknu svog litvanskog državljanstva. Između ostalog, to je jedan od razloga što je broj stanovnika u Litvaniji od 1990. godine pao sa 3,5 miliona na 2,8 miliona stanovnika koliko broji danas, prenosi AP.
Organizacija za evropsku sigurnost i saradnju (OSCE) odbila je prvi put poziv Litvanije da posmatra izbore.
Vlada Litvanije je željela da isključi posmatrače iz Rusije i Bjelorusije, optužujući dvije nacije, obje članice 57-člane organizacije, da predstavljaju prijetnju njenim političkim i izbornim procesima.
Kancelarija OSCE-a za demokratske institucije i ljudska prava (ODIHR) saopćila je da Litvanija krši pravila koja je potpisala kada se pridružila toj organizaciji. Navodi se da posmatrači ne predstavljaju vlade svojih zemalja već organizaciju OSCE, da moraju da potpišu kodeks ponašanja kojim se obavezuju na političku neutralnost i da im, u slučaju kršenja pravila, nije dozvoljeno da budu posmatrači na izborima.
