Nagorno-Karabah je teritorija na južnom Kavkazu, međunarodno priznata kao dio Azerbejdžana, ali većinom njome upravlja Republika Artsah (ranije nazvana Republika Nagorno-Karabah). Azerbejdžan nije vršio političku vlast nad tom oblašću od 1988. godine.
Od završetka sukoba 1994. godine, predstavnici vlasti Armenije i Azerbejdžana održavali su, uz povremene oružane čarke, mirovne pregovore uz međunarodno posredovanje.
Sukob Armenije i Azerbejdžana oko Nagorno-Karabaha vuče korijene iz odluka koje su donesene tokom sovjetizacije Zakavkazja. Poslije boljševičke okupacije Azerbejdžana, Armenije i Gruzije, sovjetske vlasti su obećale da će dodijeliti Karabah Armeniji, zajedno sa Nahčivanom i Zangezurom (pojas zemlje koji razdvaja Nahčivan od Karabaha).
Međutim, kako bi smirio ambicije Turske, Sovjetski Savez je pristao na podjelu pod kojom će Zangezur pasti pod kontrolu Armenije, dok će Karabah i Nahčivan biti pod kontrolom Azerbejdžana. Kao rezultat te odluke Autonomna oblast Nagorno-Karabah je osnovana u sastavu SSR Azerbejdžana 7. jula 1923. godine.
#Armenians without fear and with bravery are going to the front .#Azerbaijan backed by the criminal state #Turkey are attacking areas populated by Armenians.
The killed civilians. #IstandWithArmenia #NagornoKarabakh pic.twitter.com/1LmnptQvw1— Prince Of Heaven (Arch. Michael) (@Heavenarch) September 27, 2020
Kako se bližio raspad Sovjetskog Saveza krajem 1980-ih i početkom 1990-ih, ponovo se postavilo pitanje statusa Nagorno-Karabaha.
Optužujući vladu SSR Azerbejdžana da je provela prisilnu azerifikaciju regiona, većinsko armensko stanovništvo je, uz podršku SSR Armenije, pokrenulo pokret za prelazak autonomne oblasti pod njihovu teritoriju.
Granice oblasti povučene su tako da uključuju armenska sela i da isključe što je više moguće azerbejdžanska sela. U augustu 1987. godine, karabaški Armeni poslali su Moskvi peticiju za uniju sa Armenijom sa desetinama hiljada potpisa.
Pošto je Moskva odbila zahtjeve Armena, 22. februara 1988. godine došlo je do prvog direktnog sukoba u kojem su stradala dva Azerbejdžanca i 50 armenskih seljaka.
Oružani sukobi
Decembra 1991. godine, na referendumu koji su bojkotovali lokalni Azerbejdžanci, Armeni u Nagorno-Karabahu odobrili su stvaranje nezavisne države. Odmah potom započeli su oružani sukobi između Azerbejdžana na čiju stranu je stala Turska i Nagorno-Karabaha koji je dobio direktnu podršku Armenije.
Do maja 1994. Armeni su kontrolisali 14 posto teritorije Azerbejdžana. U toj fazi, azerbejdžanska vlada je prvi put tokom sukoba prepoznala Nagorno-Karabah kao treću stranu u ratu i započela direktne pregovore sa vlastima Karabaha. Kao rezultat, primirje je postignuto 12. maja 1994. godine uz posredovanje Rusije.
Stalne tenzije i incidenti
Uprkos primirju, zabilježeni su brojni oružani inicidenti između armenskih i azerbejdžanskih vojnika. Generalna skupština UN je 2008. usvojila Rezoluciju kojom "zahtijeva trenutno, potpuno i bezuslovno povlačenje svih armenskih snaga sa svih okupiranih teritorija Azerbejdžanske Republike".
Početkom aprila 2016. godine azerbejdžanske i armenske snage ponovo su se sukobile na liniji razgraničenja. Armensko Ministarstvo odbrane tvrdilo je da je Azerbejdžan započeo ofanzivu za zauzimanje Nagorno-Karabaha. Tokom borbi ubijeno je najmanje 30 vojnika – 12 na strani Azerbejdžana, a ostalih 18 na armenskoj, piše B92.
